Joanna Podgórska
Joanna Podgórska
Fotoreportaże

Zapiski z piekła

Powstanie w getcie: zapiski z piekła. Niemcy palili dom po domu. Spanikowani ludzie skakali z okien na bruk

11 kwietnia 2023
Łuna nad płonącym gettem warszawskim, prawdopodobnie widok na szop szczotkarzy w kwartale Świętojerskiej, Wałowej, Franciszkańskiej i Bonifraterskiej. Łuna nad płonącym gettem warszawskim, prawdopodobnie widok na szop szczotkarzy w kwartale Świętojerskiej, Wałowej, Franciszkańskiej i Bonifraterskiej. Zbigniew Borowczyk/Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
„Wokół nas morze ognia. Losy żydowskich cywilów podczas powstania w getcie warszawskim” – to tytuł wystawy w Muzeum POLIN w 80. rocznicę tych wydarzeń. Jednym z głosów, które nas prowadzą przez to morze, jest relacja Stelli Fidelseid.
Okładka Pomocnika Historycznego POLITYKI „Opór i Zagłada” do kupienia w dobrych punktach sprzedaży i na sklep.polityka.plPolityka Okładka Pomocnika Historycznego POLITYKI „Opór i Zagłada” do kupienia w dobrych punktach sprzedaży i na sklep.polityka.pl

Getto pustoszało. Co sobotę z Umschlagplatzu odjeżdżało 40 wagonów. Po ostatniej akcji likwidacyjnej w styczniu 1943 r. panował nastrój coraz większej rezygnacji. Kończyła się nadzieja. Młodych, którzy stracili bliskich, nic już nie trzymało. Jedni uciekali w wódkę, inni w planowanie zemsty. W chlebie i mące szmuglowano zza muru broń. Żeby nie oszaleć, ludzie starali się żyć tak normalnie, jak tylko się da. Gdy kontakt ze stroną aryjską był jeszcze możliwy, za resztki kosztowności szmuglowano żywność. Półoficjalnie działały kawiarnie, w których można było kupić niemal wszystko. Dzielono się wiadomościami zza muru i nadzieją, że może wyzwolenie jest blisko. Po godzinach pracy w warsztatach szczotkarzy ludzie starannie się ubierali i wychodzili na spacer na „deptak”, jak nazywano Bonifraterską. Krótko przed świętem Pesach odbył się wieczorek poety żydowskiego Władysława Szlengla. Były nawet akcenty humorystyczne. Zbierano pieniądze na świąteczne paczki dla najbiedniejszych. Szykowano macę, wino; niektórym udało się nawet zdobyć jajka. Do getta wracali ludzie z aryjskiej strony – ograbieni, przerażeni, zaszczuci. Woleli już być wśród swoich. Dodatkowo, w wigilię święta Pesach, setki Żydów zza muru przyszły tu odwiedzić swoich bliskich i znalazły się w pułapce. 19 kwietnia w chwili wybuchu powstania w getcie było ok. 50 tys. ludzi.

W nocy z niedzieli na poniedziałek poniosło się po getcie: Niemcy obstawili dzielnicę, zaczyna się akcja. Ludzie w pośpiechu zamykali się w przygotowanych kryjówkach. Ulice opustoszały.

Pacyfikacja getta – propagandowe zdjęcie niemieckie z raportu Jürgena StroopaGetty ImagesPacyfikacja getta – propagandowe zdjęcie niemieckie z raportu Jürgena Stroopa

Getto budowało schrony już wcześniej – górne, w zamaskowanych pokojach, do których wchodziło się przez otwieraną ścianę pieca, ruchomy zlew czy tylną część szafy. Teraz budowano kolejne, także podziemne, dobrze wyekwipowane, z wentylacją, pompą i zapasami.

Polityka 16.2023 (3410) z dnia 11.04.2023; Na własne oczy; s. 92
Oryginalny tytuł tekstu: "Zapiski z piekła"
  • getto warszawskie
  • powstanie w getcie warszawskim
Joanna Podgórska

Joanna Podgórska

W „Polityce” od 1994 r. Zajmuje się problematyką społeczną. Wyróżniona Okularami Równości przez pełnomocniczkę rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn nagrodą Fundacji Równości Hiacynt w kategorii Media oraz Nagrodą Współodczuwania, przyznawaną przez Klub Gaja za wrażliwość w opisywaniu sytuacji zwierząt. W 2010 r. zdobyła nagrodę Pióro Nadziei, przyznawaną przez Amnesty International, a w 2013 r. została laureatką konkursu Media Równych Szans. Debiutowała w warszawskim „Życiu Codziennym”.

Reklama

    Najchętniej czytane w sekcji Fotoreportaże

POLITYKA
Prenumerata Inpost Subskrypcja
Facebook Twitter Instagram

Nasze wydawnictwa

wydanie polityka
wydanie polityka
wydanie specjalne
wydanie specjalne
wydanie pomocnik historyczny
wydanie pomocnik historyczny
wydanie pulsar świat nauki
wydanie pulsar świat nauki
wydanie pulsar wiedza i życie
wydanie pulsar wiedza i życie
  • Redakcja Polityki
  • Biuro reklamy
  • Napisz do redakcji
  • BOK dla subskrybentów
  • O Polityce
  • Regulamin serwisu
  • Zasady publikacji komentarzy
  • Polityka prywatności
  • Polityka RODO
  • Informacje dla akcjonariuszy
  • Ustawienia cookie

Aplikacje Polityki

iOS i Android
iOS i Android
W aplikacjach publikujemy pełne wydania tygodnika POLITYKA oraz nasze pisma.

 

Aplikacja Fiszki fiszki
Fiszki Polityki
Aplikacja dla zabieganych z newsami ze świata nauki, technologii i kultury.
  • Pulsar
  • Polityka Insight
  • Leśniczówka Nibork
  • Projekt: Cogision, Ładne Halo
  • Wykonanie: Vavatech
  • Prawa autorskie © POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A.