Piotr Sarzyński
Piotr Sarzyński
Fotoreportaże

Blok ma nowy look

Burzyć blokowiska? To byłby absurd. Na złą reputację nie zasłużyły

8 października 2023
Osiedle Przymorze, Gdańsk. Osiedle Przymorze, Gdańsk. Łukasz Dejnarowicz / Forum
Dr Jarosław Trybuś, historyk sztuki, krytyk architektury, o tym, że dawne blokowiska niezasłużenie cieszą się złą sławą, a gromy należą się współczesnej patodeweloperce.
Dr Jarosław TrybuśAndrzej Rybczyński/PAP Dr Jarosław Trybuś

PIOTR SARZYŃSKI: – Zacznijmy od prostego, ale ważnego ustalenia: czym różni się kamienica od bloku?
JAROSŁAW TRYBUŚ: – Blok to wolnostojący, wielomieszkaniowy budynek. Kamienice to także budynki wielomieszkaniowe, ale tworzące pierzeje ulic, to znaczy jedna przylega do drugiej i w rezultacie tworzą zamknięte kwartały miasta. To w największym skrócie.

Blok powstał w opozycji do kamienicy?
Tak. Bardzo intensywna urbanizacja Europy w XIX w., będąca następstwem rozwijającego się gwałtownie przemysłu w nowych warunkach tworzącego się kapitalizmu, doprowadziła do powstania miast-potworów. Ciasnych, ciemnych, brudnych, rozwarstwionych społecznie, a w konsekwencji niebezpiecznych. Na tkankę tych miast w głównej mierze składały się kamienice. Były coraz wyższe, nawet siedmio-, ośmiopiętrowe, z coraz dłuższymi oficynami, które tworzyły ciemne wilgotne podwórza. W tej intensywnej, nastawionej na zysk strukturze nie było miejsca na wolną przestrzeń. Na początku XX w. stało się jasne, że trzeba poszukać nowego pomysłu na budowę i rozwój miast.

To była wielka rewolucja, bo podważała istniejący od średniowiecza wzorzec miasta ze ścisłymi pierzejami ulic. A na to miejsce zaproponowano właściwie model wiejski – osobno stojących zabudowań, tyle że mających charakter wielorodzinny.
Przez całe stulecia miasta budowano tak, by zapewniały mieszkańcom bezpieczeństwo przed najazdem. Koszt zabezpieczeń (mury obronne, wały, fosy itd.) był mniejszy, jeżeli miasto pozostawało zwarte, silnie zagęszczone. Ten czynnik był istotny w wielu miejscach aż do pierwszej wojny światowej. Przypomnę, że do tego czasu takie miasta, jak Warszawa, Wrocław, Poznań i wiele innych, były twierdzami.

Osiedle Tysiąclecia, Katowice.Robert Neumann/ForumOsiedle Tysiąclecia, Katowice.

Czy da się precyzyjnie określić, kiedy pojawiły się pierwsze bloki?

Polityka 41.2023 (3434) z dnia 03.10.2023; Na własne oczy; s. 84
Oryginalny tytuł tekstu: "Blok ma nowy look"
  • urbanistyka
Piotr Sarzyński

Piotr Sarzyński

Z wykształcenia socjolog. W „Polityce” od 1986 r. Zajmuje się problematyką kulturalną, a szczególnie popularyzacją sztuki, architekturą i designem. W latach 1988–96 współautor i prowadzący liczne programy w TVP (m.in. „Studio Otwarte”, „Kawa czy herbata?”). Autor pięciu książek, m.in. „Przewodnika po rynku malarstwa” i „Wrzask w przestrzeni. Dlaczego w Polsce jest tak brzydko”.

Reklama

    Najchętniej czytane w sekcji Fotoreportaże

POLITYKA
Prenumerata Inpost Subskrypcja
Facebook Twitter Instagram

Nasze wydawnictwa

wydanie polityka
wydanie polityka
wydanie specjalne
wydanie specjalne
wydanie pomocnik historyczny
wydanie pomocnik historyczny
wydanie pulsar świat nauki
wydanie pulsar świat nauki
wydanie pulsar wiedza i życie
wydanie pulsar wiedza i życie
  • Redakcja Polityki
  • Biuro reklamy
  • Napisz do redakcji
  • BOK dla subskrybentów
  • O Polityce
  • Regulamin serwisu
  • Zasady publikacji komentarzy
  • Polityka prywatności
  • Deklaracja dostępności
  • Informacje dla akcjonariuszy
  • Ustawienia cookie

Aplikacje Polityki

iOS i Android
iOS i Android
W aplikacjach publikujemy pełne wydania tygodnika POLITYKA oraz nasze pisma.

 

Aplikacja Fiszki fiszki
Fiszki Polityki
Aplikacja dla zabieganych z newsami ze świata nauki, technologii i kultury.
  • Pulsar
  • Polityka Insight
  • Leśniczówka Nibork
  • Projekt: Cogision, Ładne Halo
  • Wykonanie: Vavatech
  • Prawa autorskie © POLITYKA Sp. z o.o. S.K.A.