Czego można dowiedzieć się o człowieku, analizując jego język

Po co psychologowie wsłuchują się w ludzki język.

Artykuł ukazał się w „Ja My Oni” tom 23. „Jak się dogadać”. Poradnik dostępny w Polityce Cyfrowej i w naszym sklepie internetowym.

***

Osobowość zdaniem badaczy z nurtu tzw. narracyjnego jest w istocie niczym innym jak pewną historią na swój własny temat, monologiem, który człowiek prowadzi we własnej głowie. Oczywiście, możemy ludzi po prostu obserwować. Starać się spojrzeć z zewnątrz na ich zachowania i wybory, ale to obraz niepełny. Różne osoby podejmują przecież podobne decyzje, kierując się różnymi przesłankami. Bardzo często robią pewne rzeczy pod naciskiem czynników zewnętrznych, mając poczucie, że takie zachowania nie wyrażają tak naprawdę ich samych. Działaniom towarzyszą też pewne emocje, refleksje. Ale o tym wszystkim nie można się przekonać, nie wkraczając w świat słów, komunikacji, której celem jest opis, prezentacja człowieka przez siebie samego.

Najprostszą i najbardziej powszechną formą próby zrozumienia człowieka jest przeprowadzony z nim wywiad. To rozmowa, ale jako forma diagnozy psychologicznej ma swoją specyfikę. Po pierwsze, jej przebieg jest dokładnie zaplanowany. Po drugie, to co mówi konkretna osoba, niekiedy jest brane dosłownie, jako czysty opis zachowań i przeżyć z tym związanych, a niekiedy poddane interpretacji, której sposób psychoterapeuta ustala na początku rozmowy. Głównie w podejściu psychodynamicznym obecne jest założenie, że wypowiedzi mają drugie dno – pacjent nie jest w pełni świadomy tego, co nim kieruje, i dlatego jego wypowiedzi mogą być niejednoznaczne.