Zmyślne bestie. Skąd się bierze niezwykła inteligencja zwierząt?

Czy w odniesieniu do zwierząt można mówić o inteligencji, emocjach, wolnej woli.

Mirosław Gryń/Polityka Okazało się, że walenie mają najwyższy tzw. współczynnik umózgowienia, zaraz po człowieku.

Artykuł ukazał się w „Ja My Oni” tom 34. „Inteligencja”. Poradnik dostępny w Polityce Cyfrowej i w naszym sklepie internetowym.

***

Najbardziej inteligentne wśród zwierząt są gatunki długowieczne, które mają rozbudowane społeczne relacje. Te, które żyją krótko, siłą rzeczy koncentrują się na tu i teraz, na zdobywaniu pokarmu, rozmnażaniu i walce o przetrwanie. Nie mają czasu na zbieranie doświadczeń, naukę i późniejsze wykorzystanie tej wiedzy. Istotniejszy z naukowego punktu widzenia jest drugi warunek: poziom skomplikowania relacji społecznych w danym gatunku napędza wzrost masy mózgu, a wraz z nim poziomu inteligencji, określanej przez naukowców anglojęzycznym terminem animal cognition. Jeszcze jeden dowód potwierdzający teorię mózgu społecznego. Wyjątkiem są tylko samotnie i krótko żyjące ośmiornice, których mózg jest praktycznie wszędzie, we wszystkich odnóżach, i liczy pół miliona neuronów (tyle co mózg rezusów). Nic dziwnego, że bez trudu nauczyły się odkręcać słoiki i rozpoznają ludzi po rysach twarzy.

Multikulti w morzu

Najlepszym przykładem na to, że relacje stymulują mózg, są morskie ssaki, walenie, które w toku ewolucji powstały ze ssaków lądowych, parzystokopytnych (ich najbliższymi współczesnymi krewnymi są hipopotamowate), i wróciły do morza. Żyją w zorganizowanych grupach społecznych, nawiązują bliskie relacje interpersonalne i rozmawiają ze sobą. Delfiny posługują się systemem pisków i gwizdów, humbaki tworzą długie, złożone pieśni, kaszaloty spermacetowe (największe i najgłębiej nurkujące wieloryby) mają skomplikowany system stukotów, określany przez badaczy jako klikanie.