Komu się jeszcze opłaca polska kultura? I co łączy Mickiewicza, wiedźmina i „Stranger Things”

Kto nie widział jednej z ostatnich rolek premiera Donalda Tuska na X, niech nadrobi. Szef rządu zaprasza do Polski superpopularnych odtwórców głównych ról „Stranger Things”. Dziwne? Bynajmniej.

Czy kultura nadrobi zaniedbania dyplomacji, gospodarki i globalizacji? Co łączy Adama Mickiewicza i Geralta z Rivii? To dwa najważniejsze pytania, na które odpowiadamy w dzisiejszym odcinku „Polskiego demo”.

Każdy wie, co to i jaka jest kultura, prawda? Ale gdybyśmy po sokratejsku przepytali przypadkowych przechodniów, zapewne otrzymalibyśmy różne odpowiedzi. Z równie dużą dozą prawdopodobieństwa uzyskalibyśmy negatywną ocenę wymiernych zysków z kultury. Jednak kultura okazuje się ważnym narzędziem społeczno-politycznym.

Kto z Państwa nie widział jednej z ostatnich rolek premiera Donalda Tuska w serwisie X, tego odsyłam do nadrobienia. Szef rządu zaprasza do Polski superpopularnych odtwórców głównych ról netflixowej produkcji „Stranger Things”. Dziwne? Bynajmniej, i w bieżących dyskusjach poselskich obserwujemy wiele kulturowych nawiązań. W cytowaniu dzieł kultury przodował były marszałek Sejmu Szymon Hołownia, a książka jest nieodzownym elementem wizerunku każdego polityka w kampanii wyborczej.

W „Polskim demo” gościmy dyrektorkę Instytutu Adama Mickiewicza dr Olgę Wysocką i pytamy o jej najważniejsze zadania. To przede wszystkim promocja polskiej kultury za granicą – a zdaniem ekspertki mamy się czym chwalić! Kto jest naszym towarem eksportowym? Józef Orliński, Małgorzata Mirga-Tas (obecna na Biennale Venezia 2025) i Marie Skłodowska-Curie. Wysocka tłumaczy, jak współczesne państwa budują wizerunek poprzez kulturę, czym jest tożsamość kulturowa Unii Europejskiej i dlaczego kultura bywa narzędziem integracji, ale i politycznych podziałów. Chętnie wykorzystywana jest zwłaszcza przez populistów, których dotyczą naukowe zainteresowania naszej rozmówczyni.

Poza tym pytamy: czy kultura jest „miękką bronią”, czy przestrzenią wolności, jak Ukraina używa kultury do budowania tożsamości w czasie wojny, gdzie przebiega granica między patriotyzmem a nacjonalistycznym zawłaszczaniem symboli, dlaczego Polakom wciąż trudno pogodzić się z własnym „chłopskim rodowodem”, jaką rolę odgrywają instytucje kultury i co świat widzi dziś w Polsce, a także czy klasyka („Chłopi”, „Dziady”) przeżywa renesans dzięki nowym mediom i popkulturze. 


Z dr Olgą Wysocką rozmawiają Anna Materska-Sosnowska (Fundacja Batorego, UW) i Michał Tomasik („Polityka”). Za lajki, szery i suby dziękuje cały zespół „Polskiego demo”.