Rozegrana w 9 r. n.e. w Lesie Teutoburskim bitwa, w której książę Cherusków Arminiusz pokonał legiony Publiusza Kwinktyliusza Warrusa, nie pociągnęła za sobą wycofania Rzymian z Germanii. W dłuższej perspektywie udało się jedynie ustalić granicę rzymskiego panowania na Renie. W przypadku bitwy pod Cedynią w 972 r. zwycięstwo wojsk Mieszka I na dłuższy czas powstrzymało ekspansję saską w kierunku wschodnim. O wiele bardziej interesujące niż faktyczny przebieg i skutki tych bitew było jednak znaczenie, jakiego nabrały dla polskiej i niemieckiej tożsamości.
Problem związany z wydarzeniami, jakie rozegrały się w Lesie Teutoburskim, polega na tym, że przyczyny powstania plemion pod wodzą Arminiusza, szczegółowy przebieg bitwy, a także dokładne miejsce starcia pozostają w sferze domysłów, a na tle każdej z tych kwestii toczą się zaciekłe spory historyków. Pewne jest, że wprowadzanie tamtej bitwy do pamięci zbiorowej zapoczątkował XVI-wieczny niemiecki humanista Ulrich von Hutten. Na podstawie „Roczników” Tacyta ponownie odkrył Arminiusza, nazywając go „wyzwolicielem całej Germanii”. Wódz Cherusków został obsadzony w roli pogromcy Rzymian, ponieważ wpisywał się w ten sposób w spór między papieżem (Rzymem) a cesarzem (Germanami). Las Teutoburski przebijał się do szerszej świadomości m.in. za sprawą licznych sztuk teatralnych oraz dramatów.
Z czasem opowieść o starożytnej bitwie Germanów urosła do rangi centralnego mitu założycielskiego proklamowanego w 1871 r. Cesarstwa Niemieckiego. Cztery lata później w domniemanym miejscu bitwy odsłonięto z wielką pompą tablicę pamiątkową, gdzie przyrównywano Arminiusza, nazywanego teraz Hermanem, do cesarza Wilhelma I. Popularność teutoburskiego mitu rozeszła się na szerokie kręgi społeczeństwa, a samą bitwę wykorzystywano nawet w celach marketingowych – z okazji tysiąc dziewięćsetnej rocznicy starcia, w 1909 r.