Czy za stosunkowo późno ukutym pojęciem Drang nach Osten krył się podbój Wschodu, czy raczej rozszerzanie cywilizacji zachodniego świata?
Limes rzymskiego cesarstwa został wyznaczony w zachodniej i środkowej Europie przez bieg Renu i Dunaju. Fakt, że późniejsza Polska nie znalazła się w tych granicach, ciąży na polskich dziejach do dzisiaj. Tak samo jak i fakt, że kiedy upadek imperium nie pogrzebał idei byłego cesarstwa jako struktury jednoczącej wspólnotę cywilizacyjną kontynentu, która zrewitalizowała się później w Świętym Cesarstwie Rzymskim (Narodu Niemieckiego), to Polacy znów nie znaleźli się w granicach tej struktury, jak choćby Czesi.
