Pod wieloma względami Gustav Freytag (1816–95) i o 30 lat młodszy Henryk Sienkiewicz (1846–1916) reprezentują podobne zjawiska kulturowe. Jako autorzy klasycznych powieści historycznych byli w pewnym sensie ojcami nacjonalizmów, ponieważ ich kreacje literackie oraz heroiczne narracje miały przede wszystkim budzić narodowego ducha. Dzięki niebywałemu sukcesowi, jakim była wydana w 1855 r. powieść „Soll und Haben” (do 1899 r. ukazały się aż 52 wznowienia), Freytag już za życia zasłużył sobie na miejsce w niemieckim panteonie narodowym. Bohaterowie tej trzytomowej sagi to zamieszkujący wschodnie tereny Rzeszy przedstawiciele gospodarnego mieszczaństwa, osadnicy heroicznie uprawiający ziemię, którzy wciąż narażeni są na kontakty z niegospodarnymi Polakami bądź nieuczciwymi Żydami. Książka z miejsca wdarła się na listę szkolnych lektur, a protestancki etos freytagowskich bohaterów znalazł taki oddźwięk wśród czytelników, że samego autora określano jako nauczyciela Germanii. Sienkiewicz z kolei podbił serca rodaków „Trylogią”, która dostarczała Polakom ważnego w okresie zaborów poczucia dumy. Sam pisarz szybko stał się obiektem uwielbienia (rodacy ofiarowali mu nawet dworek w Oblęgorku), a jego książki osiągnęły status produktów kultury masowej: bohaterowie „Trylogii” pojawiali się na kartach pocztowych, poświęcano im obrazy i przedstawienia teatralne. Status Sienkiewicza jako świętości narodowej przypieczętowała Nagroda Nobla (1905 r.). Najistotniejszą różnicą w zjawisku zaczarowania Sienkiewiczem i Freytagiem było to, że w przypadku autora „Trylogii” było ono całkowicie oddolne, spontaniczne, działo się poza, a nawet wbrew państwom zaborczym, w opozycji do prowadzonej przez nie polityki historycznej. Biorąc pod uwagę ideologiczne przesłanie, to zarówno Freytag, jak i Sienkiewicz postrzegali rzeczywistość w podobny historiozoficzny sposób. Dla obu pisarzy przestrzenią, gdzie naprawdę powstawał naród, były Kresy Wschodnie (Ostgebiete), jako że tam Polacy i Niemcy mogli się skonfrontować z „dziczą”, czyli narodami mniej cywilizowanymi. Dla Sienkiewicza byli nimi Kozacy lub Tatarzy, dla Freytaga Polacy. W tym kontekście Wschód nie był wyłącznie obszarem walki, ale przede wszystkim pracy cywilizacyjnej. Właśnie tam realizowała się kulturowa misja obu narodów. Dziełem Freytaga i Sienkiewicza są również liczne stereotypy Polaków na temat Niemców i vice versa. „Krzyżacy” utrwalili wizerunek Niemców jako śmiertelnych wrogów wszystkich Słowian. Z kolei freytagowski cykl „Die Ahnen” najpełniej oddaje zestaw wyobrażeń o polskim zacofaniu i chaosie, co utorowało drogę do takich konstrukcji jak Polnische Wirtschaft. Także pośmiertne losy obu literatów do pewnego czasu wykazywały spore podobieństwo. Wpływ Freytaga na narodową tożsamość Niemców pozostawał tak samo silny w czasach Republiki Weimarskiej, jak i III Rzeszy. Nawet w pierwszych powojennych dekadach, także w NRD – na skutek świeżej wciąż pamięci o ziemiach utraconych na wschodzie oraz wpływu ziomkostw na opinię publiczną – autor „Soll und Ha