Pomocnik Historyczny

Wersal–Jałta–Poczdam

Otwarcie obrad paryskiej konferencji pokojowej (podczas której podpisano m.in. traktat wersalski), styczeń 1919 r. Otwarcie obrad paryskiej konferencji pokojowej (podczas której podpisano m.in. traktat wersalski), styczeń 1919 r. Getty Images
Łącznikiem między konferencją pokojową w 1919 r. a drugim i trzecim spotkaniem alianckiej wielkiej trójki pod koniec II wojny światowej było m.in. to, że fundamentalne decyzje w sprawie Polski bezpośrednio dotyczyły również Niemiec.
Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin w Jałcie, luty 1945 r.Getty Images Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin w Jałcie, luty 1945 r.

Związek pałacu Ludwika XIV pod Paryżem, rezydencji Romanowów na Krymie i pałacu Cecilienhof nieopodal Berlina jest oczywisty: w 1919 i w 1945 r. w tych właśnie miejscach pisano historię powszechną.

Traktat wersalski z 1919 r., choć od początku lat 30. coraz mocniej kwestionowany, a w 1938 r. już zniekształcony nie do poznania, teoretycznie pozostał w mocy aż do września 1939 r. Potem nikt się na niego nie powoływał i nikt za nim nie tęsknił.

Porozumienia jałtańskie z lutego 1945 r. liczyły się tylko w okresie przejściowym, do momentu kolejnego spotkania alianckiej wielkiej trójki (premiera Wielkiej Brytanii Winstona Churchilla, dyktatora ZSRR Józefa Stalina i prezydenta USA Franklina D. Roosevelta).

Postanowienia z Poczdamu z lata 1945 r. dla jednych w ogóle nie były prawomocne, a dla innych zachowały ważność aż do 1990 r. Republika Federalna Niemiec utworzona w 1949 r. jako państwo przejściowe, w oczekiwaniu na zjednoczenie Niemiec, sens swej egzystencji opierała na ich odrzuceniu. Dopiero po tzw. traktacie 2+4 z 12 września 1990 r. jednoczące się Niemcy bez zastrzeżeń uznały polską granicę zachodnią. Natomiast według Polski, Francji i ZSRR poczdamskie postanowienia o granicy na Odrze i Nysie były od początku wiążące.

Wszystkie trzy konferencje miały zasięg europejski, a w niektórych punktach wykraczały również poza kontynent. Wersal i Poczdam stanowiły zarazem podstawę stosunków polsko-niemieckich, przy czym kolejne niemieckie państwa (Rzesza/Republika Weimarska po 1919 r. i RFN po 1949 r.) uważały rewizję postanowień zwycięskich mocarstw za doktrynę swojej polityki zagranicznej. Przybierała ona różne formy, natomiast jej intencje, przynajmniej teoretycznie, nie zmieniły się – w pierwszym przypadku do 1933 r., a w RFN do momentu zainicjowania polityki wschodniej (Ostpolitik) ok.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Niemcy” (100142) z dnia 10.12.2018; Wojna i pokój; s. 84
Reklama