Pomocnik Historyczny

Jak cesarz Hirohito uniknął kary

Japończycy przed trybunałem wojennym

Uroczystość rocznicowa w Tokio z okazji założenia Cesarstwa Japonii, 21 października 1940 r. Hołd cesarzowi Hirohito składa minister wojny gen. Hideiki Tojo. Uroczystość rocznicowa w Tokio z okazji założenia Cesarstwa Japonii, 21 października 1940 r. Hołd cesarzowi Hirohito składa minister wojny gen. Hideiki Tojo. Corbis
Przywódcy wojskowi i polityczni Japonii po przegranej wojnie stanęli przed alianckim trybunałem karnym. Wśród 28 podsądnych (w tym 19 wojskowych i 4 byłych premierów) zabrakło cesarza Hirohito, formalnie głowy państwa, a wedle tradycji – boskiego suwerena. Hirohito nie był Hitlerem, ale czy należało go potraktować tak łagodnie?
Nasza beztroska – ich ukrytą bronią. Chroń lasy przed pożarem. Amerykański plakat propagandowy.Corbis Nasza beztroska – ich ukrytą bronią. Chroń lasy przed pożarem. Amerykański plakat propagandowy.

Japoński plan wojny. Gen. Douglas MacArthur, naczelny dowódca sił okupacyjnych w Japonii i autor powojennej konstytucji japońskiej, uznał, że pokonaną Japonią, której bezwarunkową kapitulację przyjął 2 września 1945 r. na pancerniku „Missouri”, nie uda się rządzić bez cesarza i dlatego należy pozostawić go w spokoju.

Hirohito nie miał nazwiska, jak przystało na potomka Bogini Słońca. Urodził się w cesarskim pałacu w Tokio w 1901 r. Kształcono go na cesarza w specjalnym instytucie przez 7 lat; w 1921 r. został regentem, rok później jako pierwszy w historii namiestnik tronu wyruszył w zagraniczną podróż do Europy. W 1924 r. ożenił się z księżną Nagako, z którą miał siedmioro dzieci, w tym księcia Akihito, cesarza Japonii w latach 1989-2019. Hirohito objął tron w 1926 r., otwierając erę Szowa, co po japońsku znaczy Oświecony Pokój. Poetycki tytuł nie miał jednak wiele wspólnego z rzeczywistością.

Japonia w pierwszych latach ery Hirohito przechodziła w ręce nacjonalistów, którzy marzyli o potędze i podbojach. Wojskowi mieszali się aktywnie do polityki i wywierali coraz większy wpływ na cywilne rządy. Hirohito miał przyglądać się sprawom tego świata ze swego boskiego azylu, ale kiedy w latach 30. doszło do kolejnej próby wojskowego puczu, próbował zapanować nad biegiem wydarzeń. Nie udało mu się jednak zatrzymać sił prących do dyktatury wojskowej i wojny. Pierwsze skrzypce grał już wówczas gen. Hideki Tojo (1884–1948), od 1940 r. minister wojny, a od października 1941 r. premier. To Hirohito wskazał go na ten urząd, to gen. Tojo wydał rozkaz ataku na amerykańską bazę Pearl Harbor i inne zachodnie cele w Azji Południowo-Wschodniej w grudniu 1941 r. Rozpoczęła się wojna.

Jej plany przedstawiono cesarzowi już we wrześniu 1941 r.

Pomocnik Historyczny „Tajemnice końca wojny” (100165) z dnia 04.05.2020; Polityka; s. 86
Oryginalny tytuł tekstu: "Jak cesarz Hirohito uniknął kary"
Reklama