Niemiecka nauka historyczna, XIX w.
Podjęcie problematyki krzyżackiej przez badaczy niemieckich na początku XIX w. należy wiązać z narodzinami naukowej, czyli opartej na krytyce źródeł, historiografii. Z drugiej jednak strony ściśle łączyło się to z odbudową pruskiej monarchii Hohenzollernów po klęsce zadanej przez Napoleona. Tradycję historyczną zakonu rycerskiego zaczęto wykorzystywać do budowy nowoczesnej świadomości państwowej i narodowej.
Jako pierwszy naukowe studia nad historią zakonu, w duchu romantycznej historiografii, podjął Johannes Voigt (1786–1863), od 1817 r. profesor uniwersytetu w Królewcu. Spod jego pióra wyszła monumentalna 9-tomowa synteza dziejów państwa zakonnego w Prusach („Geschichte Preuβens”, 1828–39). Wielką zasługą Voigta było wykorzystanie bardzo bogatych źródeł, głównie dokumentów i listów przechowywanych w Tajnym Pruskim Archiwum Państwowym, z tego też względu jego praca w warstwie materiałowej do dzisiaj zachowała znaczną wartość. Królewiecki historyk, w przeciwieństwie do niemieckich badaczy epoki Oświecenia, formułuje pozytywny sąd o zakonie, podnosi jego osiągnięcia cywilizacyjne, nie brakuje jednak w jego dziele głosów krytycznych, głównie odnoszących się do polityki wielkich mistrzów wobec ludności pogańskiej, Prusów i Litwinów.
Decydujący wpływ na obraz krzyżaków w niemieckiej tradycji historycznej wywarł jednak, opublikowany w 1862 r., esej berlińskiego profesora i badacza Prus Hohenzollernów Heinricha Treitschkego „Niemiecki kraj Zakonu – Prusy” („Das deutsche Ordensland Preussen”). Autor ten włączył historię Zakonu Krzyżackiego do ideologii niemieckiego nacjonalizmu. Sławił siłę i przemoc krzyżaków wobec Słowian i Bałtów, a krzyżackie Prusy przedstawiał jako kolonię całych Niemiec, która mogła istnieć tylko dzięki ścisłemu związkowi z Rzeszą.