Pomocnik Historyczny

Kolebka Indoeuropejczyków

Scytyjskie antropomorficzne rzeźby kamienne (tzw. baby), kurhan w Izium na Ukrainie. Scytyjskie antropomorficzne rzeźby kamienne (tzw. baby), kurhan w Izium na Ukrainie. Shutterstock
Do Azji, także Środkowej, prowadzą niektóre tropy, którymi posuwają się poszukiwacze praojczyzny ludów europejskich.
Fragmenty chrześcijańskiego psałterza w języku sogdyjskim, VI–IX w.Alamy Fragmenty chrześcijańskiego psałterza w języku sogdyjskim, VI–IX w.

Praojczyzna. Uznanie pokrewieństwa języków indoeuropejskich skłoniło badaczy do postawienia fundamentalnego pytania o ojczyznę Indoeuropejczyków. Pomimo mnogości i rozbieżności hipotez łączy je założenie, iż w czasach prehistorycznych (od ok. 6 tys. p.n.e.) istniał stosunkowo nieduży teren, na którym zamieszkiwały praplemiona indoeuropejskie, posługujące się wspólnym językiem – protoindoeuropeiskim (zwanym również praindoeuropejskim). Obszar ten jest określany mianem praojczyzny, kolebki lub centrum migracji. Wraz z rozwojem poszczególnych wspólnot (plemion) i ich rozprzestrzenianiem się językowa unifikacja miała ulec osłabieniu, różnice dialektalne pogłębiły się, co sprzyjało powstawaniu nowych języków.

Umiejscowienie indoeuropejskiej praojczyzny jest nadal przedmiotem dyskusji. Wśród wielu hipotez do najistotniejszych należą stepowa oraz anatolijska.

Hipoteza stepowa (pontyjsko-kaspijska). W XVII w. holenderski językoznawca Marcus Zuerius van Boxhorn zasugerował istnienie prajęzyka, któremu nadał nazwę scytyjskiego, od którego miały pochodzić niderlandzki, grecki, łaciński, perski i niemiecki. Następnie dodał do tej grupy języki słowiańskie, bałtyckie i celtyckie. Naukowego uzasadnienia tego poglądu dokonał niemiecki filolog Otto Schrader (1890). Opierając się na analizie odziedziczonego słownictwa, wywnioskował, że gospodarka w indoeuropejskiej praojczyźnie miała raczej charakter pasterski niż rolniczy. Indoeuropejczycy udomowili tylko konie, które jedli; nie istnieją powszechne indoeuropejskie słowa określające osła lub wielbłąda. Schrader założył, że kolebką Indoeuropejczyków był Step Pontyjsko-Kaspijski (na północ od Morza Czarnego, nad Morzem Kaspijskim i Morzem Aralskim). Badania genetyczne zidentyfikowały ten region jako najbardziej prawdopodobne miejsce, w którym udomowiono konie.

Pomocnik Historyczny „Dzieje na Jedwabnym Szlaku” (100180) z dnia 12.04.2021; Jedwabny Szlak; s. 72
Reklama