Pomocnik Historyczny

Galicji czar

Galicja, oaza wielokulturowości

„Karty pamiątkowe z podróży cesarza Franciszka Józefa I po Galicyi r. 1880”, autorstwa Edwarda Trzemeskiego. „Karty pamiątkowe z podróży cesarza Franciszka Józefa I po Galicyi r. 1880”, autorstwa Edwarda Trzemeskiego. Polona

Historia Austro-Węgier ostatecznie skończyła się jesienią 1918 r., ale mimo upływu czasu, zarówno w polskim, jak i w ukraińskim mówieniu o Galicji, tamta epoka niezmiennie powraca w aureoli świata wzorcowego ładu i ostatniej prawdziwej oazy wielokulturowości. Nietrudno jednak zauważyć pewną różnicę. Polacy w zasadzie pożegnali już nieboszczkę Austrię – choć zachowali o niej jak najlepszą pamięć; tymczasem w ukraińskiej masowej wyobraźni babcia Austria, traktowana z estymą, wciąż zajmuje ważne miejsce.

Wyraźnie widać to było w sierpniu 2000 i 2010 r., kiedy tyleż uroczyście, co nieoficjalnie świętowano we Lwowie 170. i 180. rocznicę urodzin cesarza Franciszka Józefa. Tego typu obchody objęły swoim zasięgiem całą Galicję i Bukowinę, w tym Czerniowce z ich intensywnym życiem literackim i poszukiwaniami tożsamościowymi. Ciekawostką jest, że we Lwowie pomnik Franciszka Józefa I, którego wzniesienie postulowano już w 2000 r., nie powstał do dziś, natomiast w Czerniowcach taki monument odsłonięto w 2009 r.

Czym więc żywi się ukraińska wyobraźnia? Dla bezpośredniej pamięci rodzinnej, w której opowieść jest przekazywana przez świadków historii ich dzieciom i wnukom, upłynęło już zbyt wiele czasu. Dodatkowo przerwały ją powojenne zmiany składu ludności oraz kilkadziesiąt lat sowieckich ograniczeń w mówieniu o historii tych ziem. Wydaje się więc, że obecnie mamy do czynienia z konstruktem o korzeniach literacko-artystycznych, wyrastającym z zachodnioukraińskich dyskusji o tożsamości, toczonych pod koniec XX w. Jednym z kluczowych elementów była w nich wizja Europy Środkowej, a monarchię naddunajską widziano jako coś w rodzaju jej utopijnego wcielenia: rozległy, pozbawiony nieprzebytych granic świat wielu kultur, rozważnie zarządzany przez sprawiedliwego monarchę.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Ukraińcy” (100190) z dnia 06.12.2021; Polacy i Ukraińcy; s. 49
Oryginalny tytuł tekstu: "Galicji czar"
Reklama