Pomocnik Historyczny

Wasyl Wyszywany, niedoszły król Ukrainy

Wasyl Wyszywany, czyli Wilhelm Franciszek Habsburg-Lotaryński, 1918 r. Wasyl Wyszywany, czyli Wilhelm Franciszek Habsburg-Lotaryński, 1918 r. AN

W grudniu 1947 r. do więzienia na Łukianowce w Kijowie trafił mężczyzna nieco po pięćdziesiątce. Wcześniej przez kilka miesięcy był śledzony w Wiedniu przez pracowników ministerstwa bezpieczeństwa państwowego ZSRR, którzy na koniec aresztowali go w sierpniu 1947 r. Nazywał się Wilhelm Franciszek Habsburg-Lotaryński. Podczas przesłuchań porozumiewał się wyłącznie w języku ukraińskim, chociaż te były prowadzone po rosyjsku. Zarzucano mu „emigracyjną działalność nacjonalistyczną” oraz szpiegostwo wymierzone w ZSRR na zlecenie Francji i Wielkiej Brytanii.

Śledczy szczególnie dużo uwagi poświęcali przeszłości przesłuchiwanego. Chodziło o wydarzenia sprzed 30 lat. Padały nazwiska Symona Petlury, Pawła Skoropadskiego i Petra Bołboczana, którzy kiedyś decydowali o losie Ukrainy. Wilhelm znał ich wszystkich, bo przecież sam również odgrywał wówczas znaczącą rolę. Do historii Ukrainy przeszedł pod nazwiskiem Wasyla Wyszywanego. Teraz jednym z zarzutów było to, że „austriacko-węgierskie koła rządzące” przygotowywały go do objęcia ukraińskiego tronu.

Na przełomie XIX/XX w. Habsburgowie coraz mocniej odczuwali, że epoka wielonarodowych tworów państwowych odchodzi w niebyt. Dlatego też jeden z ich planów polegał na tym, aby przedstawiciele dynastii stanęli na czele przyszłych państw narodowych, tworząc tym samym pewnego rodzaju konfederację albo sojusz. Niektórzy badacze widzą w tej idei pierwowzór Unii Europejskiej.

Ojciec Wilhelma Franciszka, Karol Stefan, był głównodowodzącym floty cesarskiej na Morzu Adriatyckim. Po odejściu ze służby żył nadzieją, że on albo jeden z jego synów zostanie królem odrodzonej Polski. Nauczył się polskiego i wszedł w koligacje rodzinne ze znanymi polskimi rodami arystokratycznymi Radziwiłłów i Czartoryskich oraz zamieszkał w majątku w miasteczku Żywiec.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Ukraińcy” (100190) z dnia 06.12.2021; Polacy i Ukraińcy; s. 61
Reklama