Pomocnik Historyczny

Symon Petlura, zdrajca czy bohater?

Symon Petlura w Kamieńcu Podolskim, 1919 r. Symon Petlura w Kamieńcu Podolskim, 1919 r. BEW

Niewiele wybitnych postaci z ukraińskiej historii wywołuje tak wiele kontrowersji jak lider Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej Symon Petlura (1879–1926). Według sondażu Grupy Socjologicznej Rating (2018) odbiór jego postaci rozkłada się mniej więcej na trzy równe części: oceniających pozytywnie, negatywnie lub niemających zdania (przy czym 10 proc. w ogóle nie wie, kim był Petlura).

Większość bowiem Ukraińców nie kultywuje rodzinnej pamięci związanej z okresem walk o stworzenie państwa ukraińskiego w latach 1917–21. Wyjątek stanowią ci, których przodkowie walczyli po stronie bolszewików bądź byli Strzelcami Siczowymi albo żołnierzami Ukraińskiej Armii Halickiej. Ci pierwsi, jako zwycięzcy, nie musieli ukrywać swojego udziału w wydarzeniach. U drugich pamięć zachowała się dzięki temu, że władza sowiecka dotarła na terytorium Galicji z 30-letnim poślizgiem. Na pozostałym obszarze Ukrainy od początku lepiej było ukrywać swój stosunek do URL i nie opowiadać o tym potomkom dla ich własnego bezpieczeństwa.

A Symon Petlura był jednym z głównych antybohaterów w dyskursie władzy sowieckiej. Mianem petlurowców określano wszystkich podejrzewanych o ukraiński nacjonalizm i separatyzm. W imperialnej Rosji podobną rolę odgrywał hetman Iwan Mazepa – świadomych narodowo Ukraińców nazywano mazepińcami. W drugiej połowie lat 40. i 50. XX w. petlurowców zastąpili w tej roli banderowcy. Aż do odzyskania niepodległości przez Ukrainę dominował negatywny obraz Petlury.

W latach 20. sowieckie kierownictwo podjęło decyzję o zlikwidowaniu Symona Petlury. Nie tylko zabiciu, ale dyskredytowaniu jego i całego ukraińskiego ruchu. Lidera URL na uchodźstwie zastrzelił w 1926 r., zwerbowany przez sowieckie służby specjalne, Szmoel Szwarcbard. Zabójca nie uciekał i oddał się w ręce policji.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Ukraińcy” (100190) z dnia 06.12.2021; Polacy i Ukraińcy; s. 62
Reklama