Pomocnik Historyczny

Bojkowie i Łemkowie

Portret Łemka, ok. 1850 r. Portret Łemka, ok. 1850 r. EAST NEWS
Bojkowie na odpuście w Hoszowie, 1938 r.Forum Bojkowie na odpuście w Hoszowie, 1938 r.

Do połowy XX w. od krańców Beskidu Sądeckiego, przez pasmo Beskidu Niskiego, do zachodniej części Bieszczadów żyli Łemkowie, od Wysokiego Działu w Bieszczadach do doliny Łomnicy w Gorganach – Bojkowie. Jeszcze dalej na wschód ich sąsiadami byli Huculi.

Etnogeneza tych karpackich górali jest przedmiotem naukowych (a niekiedy także i politycznych) sporów. Jako przodków Bojków wskazuje się Słowian zamieszkujących Ruś Kijowską oraz Wołochów – pasterskich osadników, którzy w średniowieczu migrowali z Półwyspu Bałkańskiego. Przez kolejne wieki stworzyli etnograficzną grupę górali ruskich, która nie wykształciła własnej tożsamości, a materialnie i kulturowo jest zaliczana do etnosu ukraińskiego. Z kolei przynajmniej od końca XIX w., w kontekście narodzin nowoczesnego nacjonalizmu, toczyły się wśród uczonych spory o pochodzenie i tożsamość Łemków. Teorii było kilka – przodków ludu szukano wśród Słowian, Wołochów, tzw. Białych Chorwatów, a w 1939 r. pojawiła się nawet pseudonaukowa hipoteza o ich czysto polskim pochodzeniu. Dziś Łemkowie są uznawani w Polsce za odrębną grupę etniczną, choć pewien procent deklaruje także etniczną świadomość ukraińską.

Bojkowie byli na ogół charakteryzowani jako lud biedny, zacofany, żyjący w izolacji, ale także gościnny. Samo określenie Bojko pochodzi prawdopodobnie od wołu. Zwierzę to stanowiło siłę pociągową bieszczadzkich wsi i pożądany obiekt targów na słynnych jarmarkach w Lutowiskach. Podstawą gospodarki była hodowla bydła i owiec, które wypasali mieszkańcy pasterskich chat (sałaszy lub komarników). Uprawiano owies, żyto i ziemniaki, które obok kapusty były głównym składnikiem bojkowskiego menu. Trudniono się także zbieractwem, spławem drewna, wypalaniem węgla i drobnym rzemiosłem. Mężczyźni nosili długie włosy, kapelusze, lniane koszule, szerokie pasy, płócienne spodnie i kożuchy.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Ukraińcy” (100190) z dnia 06.12.2021; Polacy i Ukraińcy; s. 86
Reklama