Pomocnik Historyczny

O Banderze na spokojnie

Pomnik Stepana Bandery we Lwowie, odsłonięty 1 stycznia 2012 r. Pomnik Stepana Bandery we Lwowie, odsłonięty 1 stycznia 2012 r. Forum
Stepan Bandera jest obecnie chyba najbardziej rozpoznawalnym nazwiskiem z ukraińskiej historii. Jednocześnie przez większość Niemców, Polaków czy nawet Ukraińców jest odbierany na płaszczyźnie czysto emocjonalnej. Trudno o lepszą ilustrację rozbieżności historii i mitu.

Ukraińcy bez państwa. Po pierwszej wojnie światowej wielu w Europie wierzyło, iż najważniejszym warunkiem stabilnego rozwoju państwa jest jego etniczna homogeniczność. Jednak pomimo popularności zasady „prawo narodów do samostanowienia” nie każda grupa etniczna uzyskała własną państwowość. Zarówno Ukraińska Republika Ludowa (ze stolicą w Kijowie), jak i Zachodnioukraińska Republika Ludowa (ze stolicą we Lwowie), utworzone po upadku imperiów rosyjskiego i austro-węgierskiego, poniosły klęskę militarną i nie zdołały utrzymać niepodległości. Wschodnia Galicja i Wołyń weszły w skład państwa polskiego, a Ukraina Naddnieprzańska stała się jedną z republik Związku Sowieckiego.

W Polsce międzywojennej nie było celowo wywołanego głodu czy masowych represji politycznych. Niemniej jednak ówczesne 5 mln Ukraińców zamieszkujących II RP nieustannie spotykało się z różnymi przejawami dyskryminacji (symbolami czego stało się ograniczenie prawa do nauczania w języku ukraińskim w szkołach oraz odmowa ze strony władzy polskiej dotycząca utworzenia obiecanego uniwersytetu ukraińskiego we Lwowie). Rzecz jasna rządy Polski międzywojennej (która postrzegała siebie jako państwo narodowe Polaków) obawiały się najliczniejszej mniejszości narodowej – Ukraińców. Tym bardziej że w regionach przygranicznych z ZSRR stanowili oni większość (prawie 70 proc. na Wołyniu i ponad 50 proc. w Galicji Wschodniej). Dyskryminacyjna postawa władz polskich popchnęła wielu aktywnych politycznie Ukraińców albo do sowietofilii, albo do radykalnego nacjonalizmu, z jego hasłami „narodowej rewolucji przeciwko polskiemu panowaniu” i terrorystycznymi metodami walki. Jednak byłoby wielkim uproszczeniem stwierdzenie, że polska polityka ponosi wyłączną odpowiedzialność za radykalizację ukraińskiej sceny politycznej.

Pomocnik Historyczny „Polacy i Ukraińcy” (100190) z dnia 06.12.2021; Polacy i Ukraińcy; s. 87
Reklama