Utworzony w 1999 r. polski Instytut Pamięci Narodowej (IPN) stanowi jeden z filarów polskiej polityki pamięci. Instytucja ta łączy w sobie funkcje prokuratorskie, lustracyjne, edukacyjne, badawcze, kommemoracyjne i poszukiwawcze. Na strukturę IPN składa się również 11 oddziałów i 7 delegatur. Instytut wielokrotnie stanowił kluczowy temat politycznego sporu w Polsce. Widać to było zwłaszcza podczas dyskusji o współpracy Lecha Wałęsy ze Służbą Bezpieczeństwa czy nie tak dawno, w 2018 r., podczas sporu wokół nowej wersji ustawy o IPN, umożliwiającej pociąganie do odpowiedzialności karnej osób przypisującym narodowi bądź państwu polskiemu odpowiedzialność za zbrodnie nazistowskie.
Ukraiński Instytut Pamięci Narodowej (UIPN) został utworzony jako centralny organ władzy wykonawczej w 2006 r. z inicjatywy prezydenta Wiktora Juszczenki (2005–10). Polski IPN stanowił wzór dla ukraińskiego odpowiednika, który jednak był instytucją znacznie mniejszego formatu. UIPN był wielokrotnie słabiej finansowany, nie miał pionu archiwalnego, prokuratorskiego oraz oddziałów regionalnych. W okresie prezydentury Wiktora Janukowycza (2010–14) jego ranga została dodatkowo obniżona wskutek przekształcenia go w instytut naukowo-badawczy. Sytuację UIPN poprawiła rewolucja godności (Euromajdan, 2013/14). Instytucji przywrócono poprzedni status, a w 2015 r. stała się ona inicjatorem czterech ustaw memorialnych, które przyczyniły się do zasadniczej zmiany wektorów polityki pamięci na Ukrainie.
Następstwem najważniejszej z nich była ogólnokrajowa dekomunizacja przestrzeni publicznej. Zmieniono też formy upamiętnienia zakończenia II wojny światowej, rozszerzono dostęp do archiwów komunistycznych służb specjalnych, wreszcie uznano za „bojowników o niepodległość Ukrainy” szereg organizacji (m.