Podstawy amerykańskiego systemu sprawiedliwości

Choć w Konstytucji nie zapisano zasady demokracji ani rządów prawa, od samego początku ideą podstawową państwowości amerykańskiej, obok zasady republikanizmu, była właśnie zasada rządów prawa.

Wzorzec anglosaski. Common law i zasada rządów prawa. Pomimo odrzucenia wielu brytyjskich rozwiązań ustrojowych, Ojcowie Założyciele skonstruowali najważniejsze instytucje prawne nowego państwa, czerpiąc wzorce z modelu anglosaskiego (common law), co jest widoczne zarówno w strukturze władzy sądowniczej, kształcie wymiaru sprawiedliwości oraz w konkretnych unormowaniach dotyczących poszczególnych gałęzi prawa, w tym szczególnie prawa karnego.

Istotnym źródłem wiedzy na temat systemu common law były „Komentarze Praw Anglii” pióra angielskiego sędziego Williama Blackstone’a, które opisywały i wyjaśniały najważniejsze instytucje prawne i były znane wielu delegatom na konwencję filadelfijską. Widocznym rezultatem wpływu dzieła Blackstone’a na amerykańskie regulacje były rozwiązania przyjęte w kilku poprawkach konstytucyjnych odnoszące się m.in. do zasad prawa karnego i gwarancji oskarżonego w procesie karnym (poprawki IV, V, VI i VIII). Znamienne było również to, że zdecydowana większość (11 z 13) stanów współtworzących Stany Zjednoczone Ameryki potwierdzała w swoich konstytucjach moc wiążącą systemu common law. Powiązania obydwu systemów prawnych były do tego stopnia bliskie, że niektóre regulacje brytyjskie były wprost skopiowane do amerykańskiej Konstytucji federalnej oraz innych dokumentów ustanawiających zasady funkcjonowania sądownictwa oraz wymiaru sprawiedliwości. Co więcej, w jednej z najważniejszych decyzji Sądu Najwyższego, Marbury v. Madison, w której potwierdzono sądową kontrolę konstytucyjności prawa, sędzia John Marshall odwołał się zarówno do angielskich precedensów (z XIII w.!) i korzystał z definicji pojęć prawniczych zapisanych w „Komentarzach…” Blackstone’a.