Polityczna gra Aleksandra Wielopolskiego

Skończył dotknięty niełaską zarówno cara, z którym świadomie chciał się ułożyć, jak i rodaków. Jego biografię wykorzystuje się w polemikach na przeciwstawne sposoby.

EAST NEWS Car Aleksander II

Trzynasty ordynat, rozumny konserwatysta. Aleksander hrabia Wielopolski margrabia Gonzaga Myszkowski urodził się 13 marca 1803 r. Był dziedzicem mocno już uszczuplonej ordynacji pińczowskiej obejmującej żyzne ziemie południowej Kielecczyzny; oryginalny tytuł Myszkowscy uzyskali u schyłku XVI w. od papieża Klemensa VIII, a po wymarciu tego rodu w 1729 r. przeszedł on na ich krewnych, Wielopolskich, wraz z majątkami i nazwiskiem. Trzynasty ordynat odebrał bardzo staranne wykształcenie w ekskluzywnej wiedeńskiej akademii Theresianum oraz na Uniwersytecie Warszawskim i w Getyndze, gdzie w 1825 r. obronił doktorat z filozofii.

Podczas powstania listopadowego jako radca w Ministerstwie Spraw Zagranicznych został wysłany do Londynu, by zabiegać o poparcie rządu brytyjskiego. Ta nieudana misja przekonała go, że nie sposób liczyć na pomoc państw zachodnich, które nie mają poważniejszych interesów w Europie Środkowowschodniej i lękają się konfliktu z potężną Rosją. Od tego właśnie momentu margrabia stał się konsekwentnym rzecznikiem ugody polsko-rosyjskiej. Przez następnych kilkanaście lat zajmował się jednak głównie gospodarowaniem w swych dobrach i prowadzeniem majątkowych sporów sądowych. Jego poglądy można określić mianem rozumnego konserwatyzmu, który dopuszcza ograniczone reformy społeczne i polityczne, z zachowaniem dominującej pozycji polskiego ziemiaństwa.

List szlachcica o słowiańskiej wspólnocie. Na arenę publiczną powrócił w 1846 r. publikując słynny, wydany anonimowo „List szlachcica polskiego do księcia Metternicha”. Była to deklaracja wierności dla dynastii Romanowów, złożona w dramatycznej chwili: po sprowokowaniu przez Austriaków krwawych rozruchów chłopskich, których ofiarą padło kilkuset mieszkańców szlacheckich dworów, w tym kobiety i dzieci.