Naczynia połączone. Wiele wydarzeń społecznych w Niemieckiej Republice Demokratycznej, jeśli nie wszystkie, można wyjaśnić jedynie w kontekście Republiki Federalnej Niemiec. Aby zrozumieć wydarzenia w Niemczech wschodnich – dlaczego różniły się one od tych w innych krajach bloku komunistycznego – należy zdać sobie sprawę, że większość obywateli NRD „emigrowała” każdego wieczoru na Zachód. Oglądała bowiem w zaciszu swoich mieszkań głównie telewizję zachodnioniemiecką i była pod jej silnym wpływem.
Podczas gdy większa część populacji marzyła o dobrobycie i podróżach, niewielka inspirowała się myśleniem politycznym. Sprzyjał temu również geopolityczny status Berlina wschodniego, do którego Niemcy zachodni i cudzoziemcy z Zachodu mogli wjeżdżać, pod warunkiem że nie było im to wyraźnie zabronione, gdzie zawiązywały się różnorodne kontakty polityczne.
Jeśli ktoś zapyta, dlaczego w NRD nie było jednego wyrazistego opozycyjnego lidera, choćby spośród artystów lub pisarzy, nie ma na to jasnej odpowiedzi. Należy wziąć pod uwagę, że zwłaszcza pod koniec lat 70. i w latach 80. pisarze i artyści mieli możliwość emigracji do Republiki Federalnej lub mogli przemieszczać się między dwoma państwami niemieckimi, używając wizy podróżnej. Działalność opozycyjna odebrałaby im ten przywilej. Można argumentować, że w ten sposób rządząca Socjalistyczna Partia Jedności Niemiec (SED), na której czele stał Erich Honecker, chroniła się przed pojawieniem się opozycyjnego przywództwa. Zresztą opozycjoniści w NRD nazywali siebie „działaczami na rzecz praw obywatelskich”, termin „członkowie opozycji” był rzadkością. Charakterystyczne też było ich rozdrobnienie; mnogość grup i grupek wywodzących się z bardzo różnych środowisk, od lewicowych, poprzez kręgi bliskie Kościołom po subkultury artystyczne.