Droga do niepodległości Litwy, Łotwy i Estonii

Łotysze, Litwini i Estończycy zamanifestowali światu, że chcą niepodległości – żywym ludzkim łańcuchem połączyli trzy bałtyckie stolice.

Baltic Road. 23 sierpnia 1989 r. na autostradzie Wilno–Ryga–Tallinn mieszkańcy Litwy, Łotwy i Estonii, trzymając się za ręce, stworzyli żywy mur, który rozciągał się na długości ok. 650 km. Datę wybrano nieprzypadkowo. Chodziło o to, aby każdy mógł zobaczyć i zrozumieć rezultat tajnych porozumień podpisanych między III Rzeszą a ZSRR 23 sierpnia 1939 r. Pod koniec lat 80. XX w. w republikach bałtyckich nadal odczuwano skutki paktu Ribbentrop-Mołotow – trwała sowiecka okupacja Litwy, Łotwy i Estonii. ZSRR nie przyznawał się do zawarcia paktu i utrzymywał, że państwa bałtyckie dobrowolnie przystąpiły do Związku Sowieckiego. W 50. rocznicę podpisania paktu mieszkańcy republik bałtyckich zażądali od Moskwy oficjalnego uznania tajnego protokołu tej umowy i przywrócenia niepodległości ich państw.

Tej manifestacyjnej akcji nadano wymowną nazwę Baltic Road, czyli bałtyckiej drogi. W Polsce jest ona znana jako bałtycki łańcuch (w tej nazwie znika jednak podwójne znaczenie pojęcia, które pierwotnie obejmowało zarówno działanie, jak i program polityczny). Kraje bałtyckie pokazały światu, jak wiele można osiągnąć dzięki swobodnie wyrażonej woli narodów do odzyskania niepodległości i życia w suwerennych państwach.

Inspiracja i organizatorzy. Geneza idei tej manifestacji wolności jest przedmiotem debaty. Niektórzy jej uczestnicy twierdzą, że pomysł akcji został zaproponowany przez Estończyków na Zgromadzeniu Bałtyckim, które odbyło się 13–14 maja 1989 r. w Tallinnie. (Na fali pierestrojki zapoczątkowanej przez Michaiła Gorbaczowa przedstawiciele nadbałtyckich republik połączyli siły, by wypracować wspólną strategię działania dla zwiększenia autonomii ich państw). Według innych opinii za wzór posłużyły łańcuchy ludzkich rąk praktykowane już wcześniej w Stanach Zjednoczonych.