Bolesław II Szczodry. Ur. 1041–42 – zm. 1082, książę 1058–76, król Polski 1076–79

Czarna legenda. Niewielu jest w dziejach Polski władców, którzy by mieli tak złą opinię. Przez stulecia Bolesław Szczodry nazywany był mordercą, okrutnikiem, lubieżnikiem. Opinie takie były powszechne, wszak Bolesław miał osobiście zamordować biskupa krakowskiego Stanisława. Spotkało go za to wygnanie i śmierć na Węgrzech. Jak jednak do tego doszło? I jakim naprawdę władcą i człowiekiem był Bolesław?

Jego ojcem był Kazimierz Odnowiciel, matką – ruska księżniczka Dobroniega, urodził się w 1041 lub 1042 r. Już w najstarszych źródłach występuje z przydomkiem Szczodry (łac. Largus), dopiero w późniejszych przekazach określany jest czasami jako Śmiały (Audax), Groźny (Efferus), a nawet Wojowniczy (Bellicosus).

Bolesław objął władzę po śmierci ojca w 1058 r. Zdaniem niektórych historyków kraj został wtedy podzielony między wszystkich synów Kazimierza: Bolesława Szczodrego, Władysława Hermana oraz Mieszka, przy czym ten pierwszy był księciem zwierzchnim. Bardziej jednak prawdopodobne jest to, że państwo zostało przekazane we władanie tylko Bolesławowi, natomiast jego młodsi bracia otrzymali jakieś uposażenie i dochody.

Od początku rządów Bolesławowi sprzyjało szczęście. W 1056 r. zmarł cesarz Henryk III, a na tronie niemieckim zasiadł jego syn Henryk IV. Miał on jednak zaledwie sześć lat, więc władzę w jego imieniu sprawowała matka, a później arcybiskupi koloński oraz bremeński. Państwo stało się areną konfliktów i sporów między rywalizującymi stronnictwami. Dopiero w 1065 r. Henryk IV stał się prawowitym władcą, ale jeszcze przez wiele lat musiał walczyć zarówno z opozycją niemiecką, jak i z papieżem Grzegorzem VII. Wszystko to osłabiało monarchę i powodowało, że nie miał on głowy do spraw wschodnich.