Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Historia

Gloria Pantelerii

Przedwojenna panorama Stanisławowa, w prawym rogu synagoga Przedwojenna panorama Stanisławowa, w prawym rogu synagoga Tomasz Wiśniewski / Forum
W 1943 r. w podkarpackich lasach walczył oddział żydowskich partyzantów ze Stanisławowa. Jego dowódcą była utalentowana i urodziwa Anda Luft.

Panteleria jest małą wulkaniczną wyspą na Morzu Śródziemnym, położoną między Sycylią a Tunezją. Podczas II wojny światowej była ważną bazą morską i lotniczą połączonych sił włoskich i niemieckich. Bez jej opanowania niemożliwy byłby atak na Sycylię i otwarcie drugiego frontu, co miało decydujące znaczenie dla losów wojny. 11 lipca 1943 r. alianci nagłym uderzeniem zdobyli Pantelerię i tym samym zapoczątkowana została operacja desantowa na Sycylię.

Jaki może być związek między wojennymi losami Pantelerii i Stanisławowa? Tego samego dnia, 11 lipca 1943 r., inżynier Anda Luft urodziła córeczkę. To właśnie ona, Anda Luft, była głównym organizatorem oraz dowódcą jedynego na Podkarpaciu oddziału żydowskiej partyzantki. Kiedy rodziła dziecko w partyzanckiej bazie znajdującej się w lasach, gdzieś w okolicach Stryja, radiotelegrafista odebrał wiadomość, że alianci właśnie zdobyli Pantelerię. Na cześć tego wydarzenia zarówno dziewczynce, jak i całemu oddziałowi nadano nazwę tej odległej o tysiące kilometrów włoskiej wyspy. I pod tą nazwą oddział żydowskich partyzantów ze Stanisławowa przeszedł do historii. Szkoda, że jak dotąd nienagłośnionej, przykrytej mgłą zapomnienia.

W bezlitośnie i okrutnie mordowanym getcie stanisławowskim, podobnie jak w wielu innych gettach w Polsce, z ogromnym trudem kształtował się ruch oporu. W Stanisławowie dodatkowo wynikało to ze słabości i nieustannego rozbijania konspiracji w środowiskach polskich, z kolaboracji środowisk ukraińskich z gestapo, wreszcie z niezwykle perfidnej gry prowadzonej przez Niemców wobec Żydów. Po każdym masowym mordzie w zamienionym w obóz zagłady getcie szef gestapo hauptsturmführer SS Hans Krüger obiecywał zakończenie eksterminacji, wyłaniał kolejne Judenraty, po czym konsekwentnie łamał przyrzeczenia.

Polityka 15.2010 (2751) z dnia 10.04.2010; Historia; s. 68
Reklama