Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Historia

Wojna przełożona

1908 r. – wtedy zaczęła pękać Europa

Sułtan Abdul Hamid II bezsilnie spogląda, jak cesarz Austrii i car Bułgarii odrywają fragmenty jego imperium - francuski rysunek satyryczny z epoki. Sułtan Abdul Hamid II bezsilnie spogląda, jak cesarz Austrii i car Bułgarii odrywają fragmenty jego imperium - francuski rysunek satyryczny z epoki. Mary Evans Picture Library / East News
Z bośniackiego kryzysu aneksyjnego z przełomu lat 1908 i 1909 europejskie mocarstwa wyciągnęły wnioski, które zaprowadziły je na Wielką Wojnę.
MS/Polityka

Po kilkunastu latach względnej stabilizacji na początku XX w. na Bałkanach doszło do naruszenia status quo. Po upokarzającej klęsce w wojnie z Japonią Rosja ponownie skierowała swą uwagę na ten region Europy. W październiku 1906 r. szefem austro-węgierskiej dyplomacji został Alois Lexa Aehrenthal. Poprzez aktywną politykę zagraniczną zamierzał poprawić morale społeczeństwa i odbudować nadszarpnięty prestiż monarchii naddunajskiej. Na podstawie kończących wojnę turecko-rosyjską postanowień konferencji berlińskiej z 1878 r. Bośnia i Hercegowina (BiH) były okupowane i administrowane przez Austro-Węgry. Z formalnego punktu widzenia wciąż pozostawały częścią państwa osmańskiego.

Latem 1908 r. w Turcji doszło do przewrotu wojskowego. Władzę objęła grupa oficerów wywodzących się z ruchu Młodych Turków. Podstawowym celem nowej elity rządzącej nad Bosforem było zahamowanie rozpadu kraju. Służyć temu miało m.in. przywrócenie konstytucji z 1876 r. i przeprowadzenie wyborów parlamentarnych, które miały objąć swym zasięgiem także Bośnię i Hercegowinę. Tymczasem w obu tych prowincjach, w których przeważali Serbowie i które uważano za historycznie serbskie, uaktywnił się ruch panserbski, stawiający sobie za cel ich przyłączenie do Królestwa Serbii.

Skłoniło to Wiedeń do formalnej aneksji BiH. Przed przystąpieniem do działania musiał jednak zapewnić sobie przychylność Rosji, drugiego z wielkich mocarstw szczególnie zainteresowanego Bałkanami. 15 września 1908 r. na zamku Buchlau na Morawach doszło do spotkania szefów dyplomacji austro-węgierskiej i rosyjskiej. Aehrenthal przedstawił Aleksandrowi Izwolskiemu zamiar aneksji BiH, w zamian proponował poparcie dla rosyjskich planów zmiany statusu cieśnin czarnomorskich i otwarcia Bosforu i Dardaneli dla okrętów rosyjskiej Floty Czarnomorskiej.

Polityka 26.2014 (2964) z dnia 24.06.2014; Historia; s. 66
Oryginalny tytuł tekstu: "Wojna przełożona"
Reklama