Zwycięstwo i klęska plemienia Dakota

W 1874 r. ppłk George Armstrong Custer poprowadził żołnierzy 7. Regimentu Kawalerii w ekspedycji do Gór Czarnych, znajdujących się na zachodnim skraju Wielkiego Rezerwatu Siuksów (Dakotów). Ta demonstracja siły oburzyła Indian, gdyż stanowiła złamanie traktatu w Laramie (1868 r.), gwarantującego im nienaruszalność ich ostatnich terenów łowieckich w Kraju rzeki Powder. Co więcej, uważali oni Góry Czarne za ziemię świętą. Ekspedycja Custera miała m.in. potwierdzić legendy o pokładach złota w tych górach. Gdy okazało się to prawdą, ruszyli tam poszukiwacze, niezatrzymywani, mimo zobowiązań rządu USA, przez armię strzegącą granicy. Wkrótce powstały pierwsze nielegalne osiedla, miasta Custer i słynące z bezprawia Deadwood. Administracja prezydenta Ulyssesa Granta, przymykająca oczy na nielegalne osadnictwo, miała dwa cele. Odkrycie nowych złóż złota mogło napędzić zmagającą się z kryzysem finansowym amerykańską gospodarkę. Ważniejsze jednak było zepchnięcie Indian z terenów pomiędzy dwiema liniami kolejowymi, Union Pacific i Northern Pacific, by zrobić miejsce pod osadnictwo białych farmerów. Rozwiązanie to wspierało wielu wpływowych wojskowych, np. gen. Philip Sheridan, zwierzchnik Custera, zwolennik siłowej rozprawy z Indianami. Większość plemienia Dakota zamieszkiwała w rezerwacie, gdzie administracja rządowa usiłowała przekonać Indian do osiadłego trybu życia. Jednak system agencji, mających dostarczać mieszkańcom rezerwatów podstawowe artykuły (żywność, koce, ubrania), okazał się nieefektywny, a sami agenci często skorumpowani. Niewielka, ale wojownicza grupa Dakotów w 1875 r. opuściła granice rezerwatu, chcąc utrzymywać się nadal z polowań na bizony i siłą bronić swojej niezależności. Przewodził im charyzmatyczny szaman i doświadczony wojownik Siedzący Byk ze szczepu Hunkpapa. Druga z najważniejszych postaci to wódz szczepu Oglala Szalony Koń, znany z nieprzejednanej postawy wobec białych, osobistej odwagi i doświadczenia. W rezerwacie pojawiało się coraz więcej poszukiwaczy złota, których życiu zagrażali Indianie. Sytuacja w Górach Czarnych wymagała uregulowania prawnego. Rząd zaproponował Dakotom kupno tych obszarów, ale stanowczo odmawiali sprzedaży. By przerwać impas, w grudniu 1875 r. władze zażądały, aby do końca stycznia wszyscy Indianie znaleźli się na powrót w rezerwacie. Ultimatum to było niewykonalne, z czego zdawano sobie zresztą sprawę – przed końcem zimy koczownicy nie mogli zwinąć tipi ani wędrować ze stadami koni przed pojawieniem się pierwszych traw. Administracji prezydenta zależało jednak na znalezieniu pretekstu, by wojnę rozpocząć jeszcze zimą. Taktyka walki, wypróbowana wielokrotnie przez armię USA, zakładała otaczanie, a następnie niszczenie zimowych siedzib koczowników – co zawsze skutkowało kapitulacją. Od wiosny bowiem Indianie po prostu zwijali obozowiska i z wielką szybkością przemieszczali się po prerii. Kiedy więc stało się jasne, że wojownicy zignorowali ultimatum, dowodzący dywizją Missouri gen. Sheridan wydał rozkaz zaatakowania zimowych obozów. Z trzech kolumn mających osaczyć buntowników w pole zdołała wyjść tylko jedna, prowadzona przez gen. George’a Crooka. 17 marca 1876 r. zaatakowała i spaliła liczący 110 tipi obóz Starego Niedźwiedzia nad rzeką Powder. Zaskoczeni Indianie zdołali się wycofać na pobliskie wzgórze; ok. 250 ocalałych wojowników przyłączyło się potem do Siedzącego Byka i Szalonego Konia. W drugiej połowie kwietnia na prerii pojawiła się wiosenna trawa, co umożliwiło części Dakotów z rezerwatu jego opuszczenie i przyłączenie się do buntowników. Tymczasem armia zgodnie z planem Sheridana znów wyszła w pole, poruszając się w trzech kolumnach, idących z południa (gen. Crook), zachodu (płk John Gibbon) i wschodu (gen. Alfred H. Terry i ppłk Custer). Miały się spotkać nad rzeką Bighorn, gdzie – jak się spodziewano – znajdował się obóz Siedzącego Byka. Nierozsądny podział sił był nie tylko wyrazem lekceważenia przeciwnika. Atak z trzech stron miał zapobiec ucieczce Indian po bitwie i zaoszczędzić kawalerii konieczności uganiania się miesiącami za grupkami wojowników. Na początku czerwca Dakoci i Czejenowie odprawili ceremonię Tańca Słońca. Siedzący Byk po zadaniu sobie stu rytualnych ran wpadł w trans i doznał wizji – widział żołnierzy spadających na teren obozu do góry nogami, co oznaczało ich śmierć. Przyjęto to za wróżbę wielkiego zwycięstwa. Licząca ok. 1 tys. żołnierzy kolumna gen. Crooka znów jako pierwsza natknęła się na przeciwnika. Rankiem 17 czerwca nad Rosebund Creek na oddział Crooka niespodziewanie uderzyli wojownicy Szalonego Konia. Choć ich atak został odparty, gen. Crook nakazał odwrót. Wieści o bitwie szybko się rozeszły, a Indian ogarnęła euforia. Wkrótce obóz Siedzącego Byka rozrósł się do ponad tysiąca tipi – przebywało w nim ok. 7 tys. ludzi, w tym 2 tys. wojowników. Tymczasem dowódcy dwóch pozostałych kolumn, nie wiedząc o porażce gen. Crooka, zbliżali się do siebie, by 8 czerwca połączyć się pod dowództwem gen. Terry’ego. Kiedy zwiadowcy z plemienia Wron podali przypuszczalne położenie obozu buntowników, gen. Terry ponownie rozdzielił swe siły. Żołnierze piechoty, dowodzeni przez płk. Gibbona, mieli zająć pozycję u ujścia rzeki Little Bighorn i odciąć Indianom drogę ucieczki. Sam obóz miał zaatakować 7. Regiment Kawalerii. Dowodzący 7. Regimentem 36-letni Custer miał duże doświadczenie bojowe oraz zasłużoną opinię nieustraszonego oficera kawalerii. Tupetu nie brakowało mu nigdy – ten syn kowala do akademii w West Point dostał się dzięki protekcji republikańskiego kongresmena, o jaką poprosił w liście. Nie miał głowy do nauki, skończył akademię głównie dzięki znakomitej jeździe konnej, opinii świetnego strzelca i fechmistrza, zajmując ostatnią lokatę z całego rocznika. Mimo to w czasie wojny secesyjnej, mając zaledwie 23 lata, uzyskał tymczasowy stopień generalski (stąd grzecznościowo w późniejszych latach tytułowano go generałem) i dowództwo nad ochotniczą brygadą kawalerii. Odznaczył się w bitwach pod Antietam i Gettysburgiem. Po zakończeniu wojny powrócił do armii ze stopniem podpułkownika. Sąd wojskowy w 1867 r. zawiesił go na rok w służbie, skazując za rozstrzeliwanie bez sądu dezerterów i opuszczenie stanowiska bez zgody przełożonego (Custer chciał odwiedzić żonę, niepokojąc się o nią w czasie zarazy). Custer był bez wątpienia kompetentnym dowódcą, potrafiącym utrzymywać dyscyplinę żelazną ręką, doświadczonym w walce z Indianami. Miał też ambicje pozawojskowe, których nie ukrywał. Zapowiadał, że po skończonej kampanii w Górach Czarnych odejdzie ze służby i będzie się ubiegał o nominację w wyborach prezydenckich. Zwycięstwo nad Indi