„Polityka” prezent, który cieszy cały rok.

Pierwszy miesiąc prenumeraty tylko 11,90 zł!

Subskrybuj
Historia

Wejście frommsów

Kondomowe imperium Juliusa Fromma

Pudełko produkowanych przez firmę Fromma prezerwatyw Pudełko produkowanych przez firmę Fromma prezerwatyw R. Janke/Ullstein Bild / BEW
Gdy 100 lat temu urodzony w Polsce Julius Fromm wymyślił lateksowe prezerwatywy i rozpoczął ich masową produkcję, w berlińskich kabaretach śpiewano o nich piosenki. Kres kondomowemu imperium położyli naziści.
Julius Fromm w 1918 r.AN Julius Fromm w 1918 r.

Na przełomie 1916/17 r. świat był zajęty wielką wojną. Na froncie zachodnim kończyła się bitwa pod Verdun, na wschodnim niemiecka armia okupowała Ukrainę i kraje bałtyckie. W tym czasie w wynajętej hali fabryki odzieżowej niedaleko centrum Berlina 33-letni Julius Fromm uruchamiał produkcję pierwszych lateksowych kondomów. Naprawdę nazywał się Israel From i pochodził z Konina. Urodził się w 1883 r., gdy to leżące w granicach Imperium Rosyjskiego miasto zamieszkiwało zaledwie 5 tys. ludzi. Połowę stanowili Żydzi. Israel, syn Barucha i Ryfki, miał siedmioro rodzeństwa i 10 lat, gdy w poszukiwaniu lepszego życia rodzina postanowiła wyemigrować do pruskiego Berlina.

Zamieszkali w jednopokojowym mieszkaniu przy Mulackstrasse, w podłej i niebezpiecznej dzielnicy. Źródłem utrzymania stała się produkcja i sprzedaż papierosów. Israel miał 15 lat, gdy umarł jego ojciec. Rodzina była w dramatycznej sytuacji, matka urodziła ósme dziecko miesiąc po śmierci męża. Israel zorganizował sprzedaż papierosów, cała rodzina skręcała je w domu. Gdy mechanizacja wyparła ręczny wyrób, postanowił zmienić branżę. Zapisał się na wieczorowy kurs chemii. Tam przyszła mu do głowy idea masowej produkcji kondomów.

Fromm wygładza, konkurencja pęka

Gdy w 1912 r. Israel, podpisujący się już jako Julius Fromm, rozpoczynał pierwsze doświadczenia, prezerwatywy nie były niczym nowym. W XVIII w. opisywał je słynny Giacomo Casanova, jednak wytwarzane z owczych jelit lub rybich pęcherzy były mało wygodne w użyciu, a ich skuteczność – niewielka. W 1839 r. nastąpiła rewolucja: Charles Goodyear wymyślił wulkanizację kauczuku. Powstała guma – tworzywo jednocześnie elastyczne i odporne na przerwanie. Jednak do delikatnych i cienkich kondomów droga była jeszcze daleka.

Wytwarzane do początku XX w.

Polityka 1.2017 (3092) z dnia 27.12.2016; Historia; s. 100
Oryginalny tytuł tekstu: "Wejście frommsów"
Reklama