Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Historia

Robota szkodliwa

Narodowe Siły Zbrojne, wojsko skrajnej prawicy

Ppłk Antoni Szacki, ps. Bohun, dowódca Brygady Świętokrzyskiej, ok. 1944–45 r. Ppłk Antoni Szacki, ps. Bohun, dowódca Brygady Świętokrzyskiej, ok. 1944–45 r. AN
Uczczone niedawno uchwałą Sejmu, przez aklamację, Narodowe Siły Zbrojne były organizacją skrajnie prawicową, która nie podporządkowała się Polskiemu Państwu Podziemnemu.
Brygada Świętokrzyska z żołnierzami amerykańskimi w Czechosłowacji, kwiecień 1945 r.Napo Images Brygada Świętokrzyska z żołnierzami amerykańskimi w Czechosłowacji, kwiecień 1945 r.

Po klęsce wrześniowej przedwojenne partie, w tym Stronnictwo Narodowe, już w lutym 1940 r. zawiązały w konspiracji Polityczny Komitet Porozumiewawczy mający ułatwić wspólne działania. Starały się uzyskać jak największy wpływ na Polskie Państwo Podziemne reprezentowane przez rząd w Londynie i powoływały do życia własne struktury wojskowe. 13 października 1939 r. powstało zbrojne ramię Stronnictwa Narodowego – Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW), w 1942 r. licząca ok. 80 tys. ludzi (dla porównania latem 1944 r. AK miała 380 tys.).

Stronnictwo Narodowe było główną siłą po prawej stronie sceny politycznej okupowanego kraju. Ale jeszcze w 1939 r. narodziła się dla niego konkurencja w postaci Grupy Szańca, wywodzącej się z przedwojennej Organizacji Narodowo-Radykalnej (ONR), powstałej w 1934 r. i zdelegalizowanej w tym samym roku. Szymon Rudnicki, badacz historii tego ugrupowania, pisał: „ONR deklarował się jako obrońca wiary katolickiej. Prawa publiczne przyznawał tylko Polakom. Władzę w państwie miała sprawować Organizacja Polityczna Narodu. (…) Zapowiadano wywłaszczenie i unarodowienie zakładów użyteczności publicznej oraz wielkich przedsiębiorstw górniczych, hutniczych i elektrowni znajdujących się w rękach obcego kapitału”.

ONR przestał istnieć formalnie, ale nie zawiesił działalności. W 1935 r. doszło w nim do podziału na Ruch Narodowo-Radykalny Falanga i ONR-ABC. I właśnie ta druga frakcja jesienią 1939 r. stała się podstawą dla Grupy Szańca, biorącej swoją nazwę od wydawanej gazety. Jej organizacją militarną był Związek Jaszczurczy, powstały w połowie października 1939 r., liczący w 1942 r. 10 tys. ludzi. Na jego czele stanął działacz ONR, uczestnik bitwy pod Kockiem, ppor. Władysław Marcinkowski.

Grupa Szańca uznała w 1940 r.

Polityka 40.2017 (3130) z dnia 03.10.2017; Historia; s. 61
Oryginalny tytuł tekstu: "Robota szkodliwa"
Reklama