Przejdź do treści
Reklama
Reklama
Historia

Pokój chlebowy z zakalcem

Traktat brzeski, czyli czwarty rozbiór Polski

Podpisanie traktatu pokojowego między państwami centralnymi a Ukrainą, Brześć, 9 lutego 1918 r. Przy stole, od lewej: gen. Brinkmann (pochylony) oraz Mykoła Lubynski, Mykoła Łewycki, Ołeksandr Sewriuk, gen. Max Hoffmann i Serhij Ostapenko Podpisanie traktatu pokojowego między państwami centralnymi a Ukrainą, Brześć, 9 lutego 1918 r. Przy stole, od lewej: gen. Brinkmann (pochylony) oraz Mykoła Lubynski, Mykoła Łewycki, Ołeksandr Sewriuk, gen. Max Hoffmann i Serhij Ostapenko BEW
Postanowienia traktatu brzeskiego, podpisanego w lutym 1918 r., Polacy odebrali jako czwarty rozbiór. Oburzało ich przede wszystkim przekazanie Chełmszczyzny Ukrainie.
Odezwa ukraińskiego hetmańskiego komisarza w Brześciu do mieszkańców Chełmszczyzny i PodlasiaNarodowe Archiwum Cyfrowe Odezwa ukraińskiego hetmańskiego komisarza w Brześciu do mieszkańców Chełmszczyzny i Podlasia

Komórka austro-węgierskiego wywiadu w Wojskowym Gubernatorstwie Lubelskim donosiła w marcowym raporcie z 1918 r.: „Nagle nadeszła dla dalszego rozwoju polityki polskiej najważniejsza wiadomość o pokoju z Ukrainą, względnie jego warunkach, która zapowiadała odstąpienie Chełmszczyzny Ukrainie. Ta informacja zszokowała (...) Nie ma w Polsce żadnej pojedynczej klasy społecznej, nie ma w Polsce żadnej pojedynczej partii czy grupy, która nie zajęłaby stanowiska w kwestii pokoju z Ukrainą. Okrzyk oburzenia przeszedł przez cały kraj i rozładował się w strajkach, demonstracjach, manifestacjach, gwałtownych sporach z władzami okupacyjnymi, zerwaniu przez organy społeczno-gospodarcze i autonomiczne stosunków z władzami okupacyjnymi, w ogromnym rozwoju nielegalnej prasy w nieprzejednanej nienawiści wobec władz okupacyjnych”.

Polska opinia publiczna przyjęła postanowienia traktatu, który 9 lutego 1918 r. państwa centralne podpisały z Ukrainą, za jawną zdradę, akt gwałtu i kolejny rozbiór Polski. Galicja od dawna nie znajdowała się w takim stanie wrzenia, bliskim wybuchowi otwartej rebelii, jak w tych dniach. Podobnie na okupowanych przez Niemcy i Austro-Węgry obszarach Królestwa Polskiego dochodziło do gwałtownych manifestacji i strajków. Padli zabici, a więzienia wypełniły się aresztowanymi.

Ziemia za zboże

Geneza tego sporu sięgała drugiej połowy XIX w. Władze carskie negowały odrębność narodową Ukraińców i uważały wszystkich poddanych cara wyznających prawosławie za Rosjan, unitów traktując jako szkodliwy relikt upadłej Rzeczpospolitej. W latach 30. XIX w. na tzw. ziemiach zabranych (wcielonych do Rosji), a w 1874 r. na terenie Królestwa Polskiego zniosły struktury Cerkwi unickiej, odgórnie nakazując wiernym przyjęcie prawosławia. Podczas burzliwych miesięcy rewolucji w 1905 r.

Polityka 7.2018 (3148) z dnia 13.02.2018; Historia; s. 61
Oryginalny tytuł tekstu: "Pokój chlebowy z zakalcem"
Reklama