Historia

Powstań, Polsko!

Rocznice historyczne w służbie propagandy

Przedwojenna pocztówka „My Pierwsza Brygada” – reprodukcja obrazu Jerzego Kossaka. Przedwojenna pocztówka „My Pierwsza Brygada” – reprodukcja obrazu Jerzego Kossaka. Forum
Bez względu na ustrój polityczny rocznice historyczne, obchodzone jako państwowe święta pamięci, są ważnym elementem walki o władzę, manipulacji, propagandy i mobilizacji opinii publicznej.

PiS i jego otoczenie sprawiają, że przez ostatnie lata przeżywamy déjà vu. Po raz pierwszy w wolnej, demokratycznej Polsce rządząca partia polityczna zadeklarowała, ogłosiła i wprowadziła w życie, przy użyciu wszystkich dostępnych dla państwa środków, program naprawy i odnowy moralnej oraz historycznej legitymizacji państwa „narodu polskiego” oparty na kłamstwie.

W PRL, gdzie już podobnych zabiegów doświadczaliśmy, kryteria wyboru tradycji były „klasowe” i „narodowe”. Władza też przykrawała święta na miarę własnych potrzeb. Obowiązywała wizja państwa jednolitego narodowo. Toteż już 18 października 1945 r. podczas posiedzenia Sekretariatu KC PPR Zenon Kliszko poinformował, że 11 listopada, który jako święto odzyskania niepodległości zdążono przed wojną obchodzić zaledwie dwa razy, będzie normalnym dniem pracy. Pouczano, iż prasa może zamieszczać artykuły naświetlające 11 listopada przez nawiązanie do 1918 r., jednak podkreślając „słabość demokracji, która doprowadziła do paderewszczyzny” i „klęski wrześniowej”. Ministerstwo Informacji i Propagandy 31 października 1946 r. przesłało instrukcję, by 11 listopada traktować jako rocznicę, a nie święto narodowe, by „nie nadawać jej specjalnego rozmachu”.

II Rzeczpospolita interpretowana była nie przez pryzmat zwycięstwa idei niepodległości, ale poprzez dwie klęski: wrześniową i powstania warszawskiego. Eksponowanie „klęsk” było niezbędne dla forsowania „zwycięstwa” PPR, następnie PZPR. Uznanie 1 września i 1 sierpnia za dni żałobne miało drugie dno. Chodziło o zakwestionowanie dorobku II RP i uznanie sanacji za głównego winowajcę klęsk. Na budowniczego nowej niepodległej, demokratycznej Polski wykreowano zaś „obóz demokratyczny i program ideowy PKWN.

Polityka 46.2018 (3186) z dnia 13.11.2018; Historia; s. 62
Oryginalny tytuł tekstu: "Powstań, Polsko!"
Reklama