Opowieść o pierwszej krucjacie rozpoczyna się zwykle od mowy wygłoszonej przez papieża Urbana II na synodzie w Clermont pod koniec listopada 1095 r. Mowa ta – arcydzieło retoryki – wzruszyła słuchaczy do łez. Papież przedstawił cierpienia chrześcijan żyjących na Wschodzie pod panowaniem muzułmanów oraz fatalną sytuację Konstantynopola, chwiejącego się pod ciosami Turków seldżuckich. Wszystko to było prawdą, ale przyczyny, dla których Urban II wezwał do zbrojnej wyprawy, okazały się bardziej złożone.