Wiosną 1989 r. w ZSRR trwała pieriestrojka Michaiła Gorbaczowa, w Polsce Solidarność negocjowała przy Okrągłym Stole warunki udziału we władzy, natomiast w NRD dominowało poczucie beznadziei.
Po sfałszowanych przez władze majowych wyborach komunalnych pojawił się ruch jawnego protestu marzycieli o „innej NRD”. Jednak bardziej wyrazista była chęć wyrwania się na stałe na Zachód. Gdy trzy tygodnie po tryumfie Solidarności w wyborach 4 czerwca Węgrzy 27 czerwca ostentacyjnie przecięli ostatnie zasieki na granicy z Austrią – fala enerdowskich „urlopowiczów” runęła na Zachód, najpierw przez Węgry, potem także przez ambasady RFN w Pradze i Warszawie.
To ci uciekinierzy, odwracając się plecami od „pierwszego państwa robotniczo-chłopskiego na ziemi niemieckiej”, wymusili lawinowe zmiany w kraju utworzonym w 1949 r. przez Stalina i wiernych mu komunistów i socjaldemokratów z radzieckiej strefy okupacyjnej. W październiku, tuż po żałosnych obchodach 40-lecia NRD, kiedy to młodzież maszerująca przed trybuną honorową wołała: „Gorbi, pomóż!”, po 25 latach odszedł ze stanowiska sekretarza generalnego Komitetu Centralnego Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności (KC SED) schorowany dogmatyk – Erich Honecker. A 4 listopada na wielkim wiecu na berlińskim Alexanderplatz obok znanych pisarzy i czołowych działaczy partyjnych, przefarbowujących się na reformatorów, przemawiali także przedstawiciele formującej się opozycji.
Sen o „nowej NRD” trwał tylko kilka dni. „W osobie Manfreda Stolpego mieliśmy odpowiednik Mazowieckiego, a Markus Wolf to nasz Kiszczak”, mówiła mi zaraz potem ceniona pisarka Christa Wolf. Przyznała jednak, że brakowało enerdowskiego Lecha Wałęsy i silnego oddolnego ruchu na rzecz rewolucyjnych reform w kraju.