Czy stereotyp Szwejka narodził się po klęsce na Białej Górze 8 listopada 1620 r.? Pytanie bynajmniej nie jest intelektualnym paradoksem. Przez pokolenia każde czeskie dziecko uczyło się w szkole, że ta przez Czechów przegrana bitwa rozpoczęła „wieki poniżenia” i że w samoobronie skryli się za przyziemną codziennością – stali się Szwejkami. Wielki historyk František Palacký samą nazwę Biała Góra uważał za narodowe przekleństwo i zabronił swoim uczniom odwiedzać to miejsce. Niewielka bitwa z początku wojny 30-letniej kontrastuje z jednym z największych mitów narodowych w Europie.
Czechy już od XV w. stwarzały problemy Kościołowi katolickiemu odchyleniami doktrynalnymi i herezjami. Jednocześnie przez stulecie trwała tutaj twarda walka o prymat pomiędzy władcą a reprezentacją stanu szlacheckiego.
W 1618 r. rozpoczął się nowy rozdział w tych konfliktach. Szlachecka opozycja pomimo zakazu cesarza zwołała 21 maja sejm krajowy do Pragi, a na 23 maja przygotowano spisek, który miał obalić władzę Habsburgów w Czechach. Wciągniętych w niego było ok. 100 osób. Na praskim zamku przedstawiciele stanu szlacheckiego mieli się spotkać z delegatami cesarza. Zaplanowano scysję z nimi, w trakcie której wyrzucono ich przez okno (nic im się nie stało, bo spadli na górę śmieci). Miało to być wypowiedzenie posłuszeństwa cesarzowi.
Po tej defenestracji (odtąd cały świat będzie używał tego pojęcia rodem z Pragi) ogłoszono detronizację Habsburgów, wybór nowego króla Fryderyka Wittelsbacha, przyśpieszone tworzenie armii Królestwa Czeskiego oraz wygnano z kraju znienawidzonych jezuitów, a majątek zakonu skonfiskowano.
Cesarz Austrii Ferdynand II, który objął tron w Wiedniu w 1619 r., rozpoczął panowanie z jasnym celem rekatolizacji Czech i spacyfikowania zbuntowanego kraju.