Wstecz, czyli naprzód
Inaczej o Warszawie: od współczesności do przeszłości
Płynna narracja, swobodne łączenie różnych wątków i w większym stopniu oddanie głosu aktorom wydarzeń bliższe są książkom o Stambule Charlesa Kinga, Barcelonie Roberta Hughesa czy Nowym Jorku Magdaleny Rittenhouse. Błażej Brzostek poszedł jeszcze dalej, stosując zabieg często wykorzystywany w kinematografii lub powieściach, ale nowatorski w historiografii. Nie buduje narracji chronologicznej ab urbe condita, lecz wychodzi od współczesności, cofając się w przeszłość, bardziej dzięki temu zrozumiałą.
Autor, idąc od 2021 r. do średniowiecznych początków Warszawy, wyznaczył przystanki zarówno w punktach decydujących dla dziejów (nie tylko) Polski – 1989, 1945, 1939, 1795, jak i typowych dla historii miasta (1915, 1525, 1339). Te kamienie milowe są jednak raczej ukłonem w stronę chronologii, Brzostek wyszedł bowiem z założenia, że procesy społeczne – o których w dużej mierze pisze – nie podporządkowują się podręcznikowym cezurom. Punkty wyznaczone przez niego na warszawskiej osi czasu są trampoliną, z której wybija się w zaskakujących nieraz kierunkach.
Autor buduje wokół dat przemyślaną opowieść łączącą szeroko rozumianą przestrzeń publiczną, codzienność, mentalność i idee. Narracja swobodnie krąży, cofając się w przeszłość lub wybiegając w przód, w czym pomaga zastosowany przez autora układ szkatułkowy. Zjawiska, wydarzenia lub ludzie stanowią punkty wyjścia dla nowego wątku.
Dla każdej z epok autor sięga po podobne lejtmotywy, pokazując długie trwanie jednych zjawisk i szybkie przemiany innych. Patrzy na drobiazgi i drobiazgowo zagląda do mieszkań od frontu i do suteren, do salonów i kuchni, żołądków, serc i umysłów. Zwraca uwagę na zapachy i barwy, odgłosy (w tym różnorodność języków!), wieloetniczną i wielowyznaniową powszedniość i odświętność, niemało miejsca poświęcając postrzeganiu miasta, także przez cudzoziemców.