Tajemnice zakonu
Krzyżacy. Czarno-biała legenda, Sławomir Leśniewski, Wydawnictwo Literackie, 2022, s. 472
Dlaczego właściwie czytać o Krzyżakach? Przecież znamy tę historię o wspaniałej bitwie i największym polskim zwycięstwie. Nawet jeśli ktoś w szkole prześlizgnął się obok dwóch tomów „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza i nie zdobył się na obejrzenie filmu Aleksandra Forda, to datę 15 lipca 1410 r. wyrecytuje z pamięci bez zastanowienia. Ale historia konfliktu Królestwa Polski i zakonu krzyżackiego to nie tylko bitwa pod Grunwaldem, która zresztą o niczym jeszcze nie rozstrzygnęła. Kto poza zajmującymi się epoką historykami wie, że Krzyżacy walczyli nie tylko z Polską i Litwą, ale też z Danią i Szwecją o panowanie na Bałtyku? Czym były krzyżackie stoły honorowe i dlaczego zakon liczył, że w wojnie z Polską wspomoże go król Anglii? Dlaczego wojskom polsko-litewskim do zdobycia Malborka zabrakło ledwie „dwóch baranów i trzech połetków słoniny”? Jak wyglądała po klęsce grunwaldzkiej wewnętrzna vendetta pomiędzy dostojnikami zakonu i dlaczego komtur von Plauen, który uratował Krzyżaków przed zagładą, spędził osiem lat w lochu, a jego brat Ulryk został rycerzem chorągwi nadwornej króla Polski? O tym i o wielu innych mniej znanych aspektach polsko-krzyżackiej historii przeczytać można w książce Sławomira Leśniewskiego. Praca ma charakter popularnonaukowy, a autor zrobił wiele, by ułatwić czytelnikowi kontakt z historyczną materią.
JAN M. DŁUGOSZ
***
Walczący od A do Z
Leksykon oddziałów Powstania Warszawskiego, Muzeum Powstania Warszawskiego, 2022, s. 496
Zastanówmy się: ile nazw oddziałów powstańczych wyłania się spontanicznie z naszej pamięci? Chyba niewiele.