Zapory masowej zagłady
Zapory masowej zagłady. Ukraina już raz doświadczyła wysadzenia tamy na Dnieprze
Wieczorem 18 sierpnia 1941 r. Dnieprem na wysokości Zaporoża wstrząsnął huk potężnej eksplozji. W liczącej 60 m wysokości i 760 m długości betonowej ścianie zapory Dnieprzańskiej Elektrowni Wodnej (dalej: Dnieproges) powstała długa na ponad 150 m wyrwa. W jednej chwili spiętrzone wody Dniepru zgromadzone w zbiorniku o powierzchni 420 km kw., zostały uwolnione i runęły na znajdujące się poniżej tereny. Była to jedna z największych sprowokowanych umyślnie przez człowieka katastrof ekologicznych w dziejach.
Powódź Stalina
Dnieproges była największą w ówczesnej Europie elektrownią wodną oraz sztandarowym osiągnięciem radzieckiej industrializacji. Przestała istnieć na rozkaz tego samego człowieka, który nakazał jej budowę – Józefa Stalina. W sierpniu 1941 r., kiedy wojska III Rzeszy zajmowały wciąż nowe tereny radzieckiej Ukrainy, Dniepr jawił się jako ostatnia nadzieja na powstrzymanie ich pochodu. Miesiąc wcześniej, na początku lipca 1941 r., Stalin wygłosił przez radio orędzie do narodu, wzywając do podjęcia wszelkich działań, aby „życie na tyłach wroga stało się nieznośnym” oraz do „zniszczenia wszystkiego, czego nie można wywieźć”. Taktyka spalonej ziemi przybrała postać wysadzania torów kolejowych i zakładów przemysłowych, palenia zapasów żywności i pól uprawnych. Było jasne, że hydroelektrownia nie może wpaść w ręce Niemców. Stanowiła ona nie tylko doskonałą przeprawę na drugą stronę Dniepru, ale co ważniejsze, niewyczerpane źródło energii elektrycznej, z której mogliby korzystać okupanci.
Dnieproges zbudowano w latach 1927–32 jako kluczowy element GOELRO, czyli Państwowego Planu Elektryfikacji. Jak pisze Serhii Plokhy w poświęconej dziejom Ukrainy książce „Wrota Europy”, hydroelektrownia miała nie tylko dostarczyć energii uprzemysłowionym regionom Donbasu i Krzywego Rogu, ale przede wszystkim „spowodować zatopienie słynnych progów skalnych na Dnieprze i uczynić go rzeką w pełni spławną”.