Prosto z książki
Iran, Nimitz, rewolucja. Co poszło nie tak? Recenzujemy nowe książki historyczne
Kronika jednego roku
Wojciech Iwańczak, Magiczny rok 1497, PIW, Warszawa 2024, s. 260
Czy jakieś 365 dni może być ważniejsze i ciekawsze niż inne? Mediewista Wojciech Iwańczak przekonuje, że tak. Prowadzi czytelnika przez kluczowe epizody, które kształtowały politykę, sztukę, naukę i życie codzienne Europy u schyłku XV w. Ten jeden rok ukazuje jako moment, gdy średniowiecze zderza się z renesansem, tradycja z nadchodzącymi przełomami, czas ducha z czasem nauki. Wątki wpisuje w szerszy kontekst. Prowadzi nas do Florencji Michała Anioła i Girolama Savonaroli; na uniwersytet w Bolonii, na którym Mikołaj Kopernik rozpoczyna swoje pierwsze obserwacje astronomiczne; na oceaniczne szlaki, którymi pływają Vasco da Gama i John Cabot, odkrywając nowe ziemie, a nawet wprowadza na dwór Iwana III w Moskwie. Ale nie jest to opowieść tylko o historycznych postaciach, bo bohaterem jednego z rozdziałów jest „bałtyckie tsunami”, które spustoszyło Darłowo, a innego – bunt mieszkańców Kornwalii przeciw angielskiej władzy. Są i bliższe nam akcenty, jak mająca miejsce w 1497 r. tragiczna wyprawa bukowińska Jana Olbrachta oraz dramatyczna śmierć księcia opolskiego Mikołaja II. Opowieść poprowadzona jest lekko, ciekawie, z anegdotami. Podoba mi się pomysł, by ukazać splątane procesy historyczne przez pryzmat jednego roku. I nawet jeśli autor nie wszystkich przekona, że AD 1497 był ważniejszy niż inne lata, lektura tych jedenastu rozdziałów to rodzaj autorskiej kroniki, która podsumowuje najważniejsze wydarzenia tamtego czasu.
AGNIESZKA KRZEMIŃSKA
***
Tęsknota za królem
Stephen Clarke, Rewolucja francuska... i co poszło nie tak, przeł. Magda Witkowska, Prószyński i S-ka, Warszawa 2024, s. 720
Czy można coś nowego opowiedzieć o rewolucji francuskiej, która została opisana z najróżniejszych perspektyw: od historycznych panoram po szczegółowe biografie, której poświęcono liczne filmy, dokumenty, sztuki teatralne?