Radykałowie na co dzień i od święta

Wizerunek Andrzeja Dudy, kandydata PiS na prezydenta, jest budowany na opozycji wobec urzędującej głowy państwa: „młody, energiczny, z poza układu” (tak reklamują go na forach – ortografia oryginalna – internetowe trole). Sztabowcy PiS zręcznie odsuwają od kandydata skojarzenia z jakimkolwiek radykalizmem. Są gładkie słowa, miłe gesty, uśmiechy. Duda chce jedynie „naprawić Polskę”, zatrzymać emigrację, „odbudować gospodarkę”, skrócić wiek emerytalny. A także bronić „tradycyjnej rodziny” i chrześcijańskich wartości. Taki konserwatyzm skrojony na erę Twittera. „Nie potrzebujemy Polski obrócić do góry nogami” – przekonywał kilka tygodni temu studentów w Białymstoku. PiS, chcąc poszerzyć swój bazowy elektorat, który do zwycięstwa nie wystarcza, zawzięcie pudruje swój radykalizm. – Radykalne hasła i ostry język nam nie służą. Wykorzystuje to Platforma, aby straszyć nami wyborców – przyznaje jeden z posłów Prawa i Sprawiedliwości. Potwierdzają to choćby ostatnie wyniki sondażu poparcia dla partii politycznych (TNS dla „Wiadomości” TVP). W badaniu, przeprowadzonym po ujawnieniu przez RMF FM nowego zapisu rozmów z kokpitu tupolewa, PiS traci cztery punkty procentowe (30 proc., przy 38 proc. poparcia dla PO). Po raz pierwszy od początku kampanii wzrosły też notowania Komorowskiego, a spadły Dudy. Otoczony wyznawcami  Prezes PiS doskonale zdaje sobie z tego sprawę. W ubiegłotygodniowym wywiadzie dla „Gazety Polskiej” przyznał: „Wszystko ma swój czas. Wiadomo, że w kampanii podnoszenie na pierwszy plan sprawy katastrofy smoleńskiej nie jest korzystne, nie możemy się dać wciągnąć w to, do czego PO nas prowokuje”. Choć oczywiście politycy PiS spodziewali się, że poruszenia – związanego z piątą rocznicą katastrofy – może się nie udać opanować. – Te nasze emocje są naturalne. Wolę kogoś, kto mówi uczciwie, co myśli, nawet jeśli wywołuje tym nadmierne emocje, niż taki wężowy język tych „wielkich Europejczyków” z Platformy. Wszystko zależy od tego, jak będą te emocje interpretowane – mówi poseł PiS Krzysztof Szczerski. Dlatego też sztabowcy ustalili, że trzeba zrobić wszystko, aby nazwisko kandydata Dudy nie kojarzyło się z awanturą. Tej obawiano się przede wszystkim w związku z zapowiadaną dużo wcześniej przez Antoniego Macierewicza publikacją kolejnej wersji raportu jego zespołu. Koledzy partyjni próbowali nawet przekonać posła, aby zrezygnował z prezentacji swoich ustaleń w trakcie kampanii wyborczej. Bezskutecznie. Andrzej Duda miał zatem unikać jednoznacznych wypowiedzi w tej sprawie, co więcej – w planach pisowskich obchodów rocznicy katastrofy nie uwzględniono nawet krótkiego przemówienia kandydata ubiegającego się o urząd prezydenta. Jak tłumaczył Joachim Brudziński, uroczystości rocznicowe nie były elementem kampanii. „Byłoby to czymś absolutnie niestosownym” – podkreślał. Tyle że samemu kandydatowi zabrakło podobnego wyczucia, bo na wieńcu, który złożył na grobie pary prezydenckiej, znalazł się napis: „Andrzej Duda kandydat na prezydenta RP”. Podobno to właśnie tak poirytowało Martę Kaczyńską, że ostentacyjnie zignorowała czekającego na nią przy wejściu do katedry wawelskiej Dudę (kreującego się przecież na politycznego spadkobiercę Lecha Kaczyńskiego). Kandydat pojawił się później w Warszawie, gdzie zresztą popełnił kolejne faux pas, robiąc podczas uroczystości upamiętniających ofiary tragedii uśmiechnięte „selfie” z jedną z popularnych twitterowiczek. Ale tego dnia i tak wszystkie oczy skupione były na Jarosławie Kaczyńskim. Prezes PiS przemawiał dwa razy. Po południu, na scenie ustawionej naprzeciwko Pałacu Prezydenckiego, otoczony swoimi wyznawcami coraz to skandującymi: „hańba!, hańba” i „Jarosław!, Jarosław!”, mówił m.in. o tym, że „władza pokazała swoją odrażającą twarz”, że „polskie państwo zaatakowało polskie społeczeństwo zintegrowane wokół tragedii”, że „absurd furii nienawiści osiągnął szczyt”. Jednak jego przemówienie komentatorzy ocenili jako stonowane. „Kaczyński bardzo miarkował swoje słowa. Wie, że gdyby poszli ostrzej, odebraliby Dudzie centrowych wyborców” – podkreślał na antenie TVP Info prof. Antoni Dudek. Prezes, jak na siebie umiarkowany, dał jednak wyraźny sygnał twardym sympatykom, że linia partii pozostaje niezmienna. W swoim drugim przemówieniu, po wieczornym marszu pamięci, dziękował członkom skupionego wokół PiS i sprawy smoleńskiej „wielkiego ruchu”. Słowa uznania padały pod adresem: o. Tadeusza Rydzyka („Bez Ojca Rydzyka ta sprawa, o którą zabiegamy i walczymy, byłaby nie do wygrania”), księży, biskupów, obrońców krzyża, redaktorów „Gazety Polskiej”, wreszcie Antoniego Macierewicza i jego ekspertów. „Bylibyśmy dziś bardzo daleko od prawdy, gdyby nie Antoni Macierewicz!” – podkreślał prezes PiS. Tę prawdę podano kilka godzin wcześniej podczas posiedzenia parlamentarnego zespołu ds. zbadania przyczyn katastrofy Tu-154M z 10 kwietnia 2010 r., na którym zaprezentowano kolejny raport smoleński. Mowa była o „poległych w okolicznościach, które każą tę śmierć nazywać śmiercią męczeńską”, o tym, jak „rząd Donalda Tuska chronił Putina przed międzynarodowym śledztwem”, o „nieudolnej prokuraturze”, manipulacjach, pogardzie i tym, że „bez prawdy o Smoleńsku szansa na pokój w Europie będzie niewielka”. Duńczyk Glenn Jørgensen (przedstawiany jako „inżynier”) tłumaczył, że „to nie był wypadek, ale seria eksplozji, która doprowadziła do zabójstwa ludzi na pokładzie”, i oskarżał polski rząd o to, że „od początku z determinacją uniemożliwiał rzetelne śledztwo”. Jego zdaniem organa ścigania powinny przyjrzeć się działaniom Donalda Tuska, Bronisława Komorowskiego i Ewy Kopacz. Wątek kontynuowała Ewa Stankiewicz (Solidarni 2010): „samolot rozerwał się w wolnej przestrzeni powietrznej w wyniku serii eksplozji, a prezydent oraz 95 osób (…) zginęli na skutek zaplanowanego zamachu”. Domagała się, aby były premier oraz podlegli mu ministrowie „za podjętą grę z władzami Rosji przeciwko własnemu prezydentowi” zostali „surowo ukarani”. Na koniec zadeklamowała wiersz, który – jak twierdzi – dostała od pewnej dziewczynki z Krakowa: „Ludzie proszą, prezydencie, ratuj nas z nieba. (…) Tu Polska cała w jękach, cała władza w obcych rękach. Minął pewien czas, prezydencie, ratuj nas!”. Jednak medialne reakcje na kolejne rewelacje zespołu były wyraźnie zdystansowane. Macierewicz nie zaskoczył niczym nowym ani na poziomie treści, ani formy. Dziennikarze dowcipkowali, że tu wszystko ze wszystkim się wiąże i zaraz się okaże, że praprzyczyną katastrofy smoleńskiej było obalenie rządu Olszewskiego. Radykalizm został publicznie oswojony, bo wiadomo przecież, że Macierewicz „tak ma”. PiS jest partią radykalną w opiniach i w języku, a polityczny paradoks polega na tym, że jest to równocześnie największa siła i słabość tego ugrupowania. Więc trwa nieustanne, czasem karkołomne, balansowanie na retorycznej krawędzi. Politycy PiS (w tym Andrzej Duda) opowiadają się przeciwko ratyfikacji konwencji antyprzemocowej i – oczywiście – przeciw przemocy wobec kobiet, są za równouprawnieniem płci, ale straszą genderem. Najtrudniej jest o piłowanie radykalnych, ostrych kantów w sferze prokreacji, bo tu na kompromis nie pozwala Kościół i religijni fundamentaliści we własnych szeregach. Wielu z nich dało się poznać jako zagorzali obrońcy życia, a co za tym idzie – jako przeciwnicy prawa do aborcji (nawet w obecnej i tak restrykcyjnej formie), jakiegokolwiek ułatwienia dostępu do antykoncepcji (niedawna awantura o tzw. pigułkę po), edukacji seksualnej w szkołach czy zapłodnienia in vitro. To politycy PiS bronili prof. Bogdana Chazana, który uniemożliwił pacjentce legalną w tym przypadku aborcję. Poseł Andrzej Jaworski twierdził, że „jeżeli jedenastoletnia dziewczynka została zgwałcona, ale ta ciąża nie zagraża jej życiu, to dziecko ma prawo żyć” (TVN24), Stanisław Pięta straszył „seksualną indoktrynacją dzieci w przedszkolu” i „gender-terrorem”, chciał dawać odpór „gejowskiemu faszyzmowi”, Krystyna Pawłowicz przekonywała zaś, że „tzw. dni ateizmu ewidentnie uderzają w polski porządek konstytucyjny”, wzywała do ich bojkotu, a organizatorów nazwała „bluźniercami i nienawistnikami”. Chwyty i grepsy  Platforma – i mówią o tym zgodnie politycy PO i PiS – próbuje prowokować PiS i obnażyć jego radykalne oblicze. To tzw. „jeżdżenie kijem po klatce”. W ten sposób mobilizuje się centrowy elektorat, który odda głos na kandydata Platformy nie dlatego, że go popiera, ale z obawy przed „szaleńcami”. Tak też – czyli politycznie – posłowie PiS postrzegają kwestię in vitro. Platforma miała dużo czasu, żeby zająć się tym tematem wcześniej. Ale – jak przyznawał przed czwartkowym posiedzeniem Sejmu jeden z wiceministrów w rządzie Ewy Kopacz – konflikt o kwestie światopoglądowe jest w kampanii wyborczej na rękę stronie rządzącej: – Będzie awantura. I o in vitro, i o Smoleńsk. Pokaże się pisowska prawdziwa twarz, a to zaszkodzi Dudzie. Minister zdrowia Bartosz Arłukowicz, który prezentował rządowy projekt (jeden z czterech, którymi tego dnia się zajmowano), wyraźnie próbował sprowokować posłów PiS do emocjonalnej dyskusji. Zamiast na rządowym skupiał się na projekcie PiS. Wielokrotnie wspominał o tym, że do niedawna Prawo i Sprawiedliwość chciało karać więzieniem za stosowanie in vitro. Taki zapis znalazł się w projekcie partii Kaczyńskiego, pod którym w 2012 r. podpisał s