Zwracamy się do Prezydenta z apelem o wycofanie się z postępowania w sprawie odebrania prof. Janowi Tomaszowi Grossowi Krzyża Kawalerskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej.
Uważamy za dalece niestosowne traktowanie tego rodzaju szykaną człowieka i Polaka, którego – łamiąc prawo – pozbawiono w roku 1969 obywatelstwa, następnie w wolnej Polsce uhonorowano odznaczeniem przeznaczonym dla ludzi, którzy swoją działalnością wnieśli wybitny wkład we współpracę łączącą Rzeczpospolitą Polską z innymi państwami i narodami. Naprawiając krzywdę z roku 1969, potwierdzono w 2009 roku obywatelstwo Jana Tomasza Grossa nie po to, by teraz karać go i upokarzać bez jasno sformułowanego powodu. Tak się po prostu nie robi.
Jeżeli odznaczenie, które prof. Gross formalnie otrzymał za niepodważalne „wybitne zasługi w nauce”, miałoby być odebrane, oznaczałoby to zakwestionowanie znaczenia jego wieloletnich badań o Polsce i Europie Środkowej – m.in. prac o Armii Polskiej na Wschodzie, o sowietyzacji kresów wschodnich, o polskich dzieciach zsyłanych na Sybir, o Polsce pod dwiema okupacjami – które publikowane były w prestiżowych wydawnictwach amerykańskich jako opracowania pionierskie.
Nie jest także tajemnicą, że nadane prof. Grossowi odznaczenie było formą uznania i podziękowania za jego wieloletnią działalność opozycyjną, począwszy od wydarzeń Marca 1968, kiedy spędził 5 miesięcy w areszcie śledczym, poprzez zbieranie funduszy w roku 1976 na organizowaną przez KOR akcję pomocy robotnikom Radomia i Ursusa.
Profesor Gross pomagał również w założeniu kwartalnika „Aneks” i w powstawaniu licznych publikacji w drugim obiegu. Próba symbolicznego zmazania jego zasług także w tej płaszczyźnie po prostu byłaby nieprzyzwoita.
Uważamy także, że uruchomienie precedensu odbierania przyznanych uprzednio odznaczeń, z czym wiąże się arbitralna ocena często całego czyjegoś życia, osłabia autorytet państwa i rangę przyznawanych odznaczeń. Prowadzi w atmosferze niedomówień do zastąpienia dyskusji nad naukowymi hipotezami ideologicznym osądem osoby.
Znamy wszyscy Norwidową frazę: „Czy ten ptak kala gniazdo, co je kala, / Czy ten, co mówić o tym nie pozwala?”. Przywołajmy dalszy fragment wiersza:
„Czy ten żył za mnie, co nie zna mej winy,
Czy ów, co nawet zna onej przyczyny?
Jaka różnica między oskarżeniem,
Zniesieniem, klątwą, albo przemienieniem? –
I jak te rzeczy do siebie się mają,
I czy sądzący, ucząc się jej, zna ją?”.
Z wyrazami głębokiego szacunku należnego Prezydentowi Rzeczypospolitej:
Bogdan Bialek, prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, współprzewodniczący Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów
Henryk Wujec, wiceprzewodniczący Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej
prof dr hab. Barbara Engelking-Boni, przewodnicząca Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej
Paula Sawicka, wiceprezeska Stowarzyszenia przeciw antysemityzmowi i Ksenofobii Otwarta Rzeczpospolita
Joanna Sobolewska-Pyz, przewodnicząca Stowarzyszenia „Dzieci Holokaustu” w Polsce
dr hab Tomasz Prot, profesor emerytowany Politechniki Radomskiej, członek Stowarzyszenia „Dzieci Holokaustu” w Polsce
Elżbieta Magenheim, przewodnicząca Stowarzyszenia Drugie Pokolenie – Potomkowie Ocalałych z Holokaustu
Tomasz Kuncewicz, dyrektor Centrum Żydowskiego w Oświęcimiu
prof. dr hab Dariusz Stola, dyrektor Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Sergiusz Kowalski, przewodniczący Żydowskiego Stowarzyszenia B’nai B’rith w Rzeczypospolitej Polskiej
prof. dr hab. Jan Woleński, przewodniczący Komitetu Etyki w Nauce PAN
dr Agnieszka Haska, Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy IFiS PAN
prof. dr hab. Bogdan de Barbaro, psychiatra, członek Polsko-Izraelskiego Towarzystwa Zdrowia Psychicznego
Konstanty Gebert, dziennikarz, działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL
Seweryn Blumsztajn, dziennikarz, współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników, działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL
Piotr Szwajcer, wydawca, współpracownik KOR, członek kierownictwa działającej poza cenzurą Niezależnej Oficyny Wydawniczej
Irena Wiszniewska, dziennikarka, w latach 90. korespondentka belgijskich i francuskich mediów
Katarzyna Weintraub, dziennikarka z Berlina
Julian Pyz, emeryt
Marta Petrusewicz, Professor Emerita Modern History City University of New York, Profesore di Storia Università della Calabria
prof. zw. dr hab Eliza Dąbrowska-Prot
Ewa i Józef Duriaszowie, emeryci