Co trzeba zrobić, by wygrać z PiS

Niedawno na tych łamach poddano analizie wyniki sondaży (POLITYKA 44). Z interpretacji długofalowych trendów poparcia partii politycznych, od wyborów w październiku 2015 do października 2017 r., wynika, że jedynie cztery razy doszło do istotnych zmian preferencji wyborczych Polaków. Po raz pierwszy, zaraz po wyborach, gdy niesiona efektem świeżości Nowoczesna błyskawicznie rosła w siłę, osiągając niewiarygodny z dzisiejszej perspektywy wynik 30 proc. poparcia w grudniu 2015 r. Po raz drugi Nowoczesna znów przekroczyła wyraźnie 20 proc. poparcia dzięki realizacji akcji Misiewicze. Trzecie poważne wahnięcie nastrojów to kryzys parlamentarny z końca zeszłego roku: demonstracja siły władzy, upokorzenie opozycji, spowodowały, że notowania partii rządzącej poszybowały w górę. Ostatnim akordem była klęska rządu Beaty Szydło w Brukseli, której symbolem stało się przegrane głosowanie w sprawie kolejnej kadencji Donalda Tuska wynikiem 27 do 1. Na krótko notowania PO urosły do poziomu 30 proc., realnie zagrażając PiS na pozycji lidera. Od tego momentu poparcie dla PiS rośnie. Notowania PO w długookresowym trendzie od wiosny 2017 r. spadają, a Nowoczesna utrzymuje się lekko nad progiem wyborczym. Co z tego wynika dla opozycji? Jakie wnioski można wysnuć z tych trendów? Innymi słowy – jak skutecznie wygrać z PiS? Oto garść uwag. Zjednoczeni Notowania Nowoczesnej i PO są ze sobą ściśle powiązane. Współczynnik korelacji obu trendów wynosi 0,7. To znaczy, że gdy jedna z tych partii traci dziesięciu wyborców, to siedmiu z nich przerzuca swoje głosy na drugą. Warto zauważyć, że przy okazji trzech z dziesięciu wycofuje swój głos w ogóle, deklarując brak zainteresowania udziałem w wyborach. Nie jest żadnym odkryciem prosty fakt, że opozycja podzielona przegra z PiS. Wyniki badań społecznych są w tej kwestii jednoznaczne. Według sondaży IBRIS z października 2016 r. i rok później notowania opozycji idącej do wyborów osobno, czyli suma notowań PO i N, wynoszą 32 proc. przed rokiem i 29 proc. dziś. Innymi słowy suma poparcia dla dwóch kluczowych partii opozycyjnych zmalała w ciągu roku o 3 punkty. To niemało, bo 10 proc. całej puli. Jeszcze rok temu PiS mógł liczyć tylko na wynik porównywalny z sumą notowań opozycji; dzisiaj wygrywa z nią w cuglach: 40 do 29. Gdy popatrzymy na wyniki sondaży, gdzie zadane jest pytanie o poparcie dla koalicji w miejsce N i PO, obraz wygląda inaczej. Po pierwsze, zjednoczona opozycja wygrywa z PiS w stosunku 35 do 34 proc., po drugie – w ujęciu długofalowym nie traci. Tak jak w lipcu 2017 r. 35 proc. Polaków było skłonnych głosować na jej listy, tak wynik ten utrzymuje się do dzisiaj. Analiza sondaży IBRIS wykazuje, że jednym z czterech czynników wpływających znacząco na kształt i trendy linii wyników poparcia dla partii politycznych był czynnik nowości, który wywindował N. Ten fenomen trzeba wykorzystać. Jednak efekt świeżości nie trwa wiecznie, dlatego wspólne listy opozycji powinno się ogłosić nie wcześniej niż sześć miesięcy przed wyborami. Efekt świeżości PiS w obu wygranych kampaniach, do parlamentu i prezydenckiej, wystawił zupełnie nowe twarze. Opozycja powinna zrobić to samo. Rozumiem, że trudno namawiać liderów partii do ustąpienia, jeśli ich pozycja wewnątrz ugrupowań nie jest zagrożona, ale mogą wziąć przykład z Jarosława Kaczyńskiego. On prowadzi kampanie wyborcze w sposób niebywale zdyscyplinowany. Jeśli celem jest władza, chowa własne ambicje. Na ich realizację przychodzi czas po wyborach. Dlatego warto spośród popularnych, młodych polityków obu partii wybrać szefów/szefowe sztabów wyborczych, którzy mogliby grać pierwsze skrzypce w kampanii. Podobnie z kandydatami na premiera i kluczowych ministrów. Jeśli Ryszard Petru i Grzegorz Schetyna nie chcą ponosić ryzyka klęski swoich partii, a co za tym idzie niemal pewnej utraty funkcji ich przewodniczących, powinni wykazać się wyrachowaniem godnym przeciwników i się schować. Innymi słowy, aby utrzymać władzę, trzeba dzisiaj zrobić krok w tył, w stronę cienia. Zjednoczona opozycja powinna przybrać nową, świeżą nazwę, która z jednej strony miałaby potencjał do łączenia Polaków, z drugiej stanowiła symbol nowego otwarcia. Zmiana Propaganda PiS skutecznie przekonała Polaków, że konieczna jest zmiana. Pod tym hasłem wygrała wybory. Nie ma powrotu do przeszłości. Restauracja nie może być politycznym celem opozycji. Trzeba spierać się z PiS o kształt zmiany, ale zmiana jest koniecznością. Stąd potrzeba nowego języka, nowych twarzy i nowego sztandaru, pod którym opozycja mogłaby pójść do wyborów. Odrzucenie przeszłości i patrzenie w przyszłość ma jeszcze jedną bardzo ważną cechę. Stawia oponentów w trudnej sytuacji. Polityka historyczna partii rządzącej była jednym ze skutecznych narzędzi zdobycia władzy: patriotyzm, wstawanie z kolan, godność narodowa i długi rachunek polskich krzywd. Ale może stać się jej kulą u nogi, jeśli patrzeniu w historię opozycja skutecznie przeciwstawi patrzenie w przyszłość. Wtedy jest w stanie zawłaszczyć zmianę jako pozytywny atrybut własnej tożsamości, w opozycji do myślenia historycznego tradycjonalistów prawicy. Opozycja powinna zatem hasło zmiany odebrać rządzącym, wpisując je w obraz nowoczesności, rozwoju, postępu, czyli w hasła, z którym PiS się nie kojarzy. Zwykły człowiek Drugą, poza „zmianą”, osią kampanii wyborczej PiS był tak zwany „zwykły człowiek”. PiS skutecznie neutralizował przesłanie o cywilizacyjnym sukcesie swoich przeciwników. Autostrady i pendolino nie były przecież dla zwykłego człowieka. Wzrost gospodarczy okazał się papierowy, bo linie trendu PKB i satysfakcji z materialnych standardów życia zaczęły się pod koniec rządów Platformy drastycznie rozjeżdżać. Jedna z fundamentalnych zasad skutecznych kampanii politycznych brzmi: atakuj przeciwnika, neutralizując jego najważniejsze zasoby, zmuszając go do tłumaczenia się z własnych sukcesów. Taką kampanię przeprowadził PiS, podważając skutecznie osiągnięcia gospodarcze swoich przeciwników, jako sukcesy elit niemające nic wspólnego z życiem zwykłych ludzi. Opozycja powinna zastosować tę samą strategię. Zneutralizować najważniejsze hasła populistów. A tym hasłem jest właśnie troska o zwykłego człowieka. Tak jak w przypadku „zmiany”, z postulatem troski o zwykłego człowieka, populizm PiS można odwrócić przeciw niemu. To stąd właśnie wziął się sukces akcji Misiewicze. Obnażyła ona niespójność propagandy populistów, którzy głosząc hasła rewolucji prowadzonej w imieniu zwykłego człowieka, uwłaszczają się na wszelkich dostępnych posadach i stołkach. Opozycja powinna eksponować pisowski postulat wymiany elit, wskazując, że jej przeciwnikom nie chodzi o reprezentację zwykłych ludzi, lecz o zdobycie uprzywilejowanej pozycji politycznej i ekonomicznej dla niezliczonej rzeszy własnych działaczy, rodzin i znajomych. Hasła uwłaszczania się nowej elity i jej finansowe motywacje są zdecydowanie bardziej nośne niż obrona demokracji. Trzeba skonfrontować się ze smutną prawdą – demokracja dla większości Polaków nie jest naczelną wartością ich życia. Żeby skutecznie wpływać na przekonania wyborców, trzeba sobie tę gorzką prawdę uświadomić. Rysując podstawowe linie politycznego sporu, należy odwoływać się do poczucia sprawiedliwości, równości, bezpieczeństwa socjalnego i jakości życia, bo te wartości są teraz dla Polaków najważniejsze. Wizja podziału – państwo kontra obywatel – nasuwa się sama. Oto bowiem, wbrew własnej propagandzie, obóz zjednoczonej prawicy buduje silne państwo kosztem wolności i praw obywateli. To nasze życie ma zostać podporządkowane ideologicznej wizji wielkiego projektu Jarosława Kaczyńskiego. Należy uderzyć przeciwnika tam, gdzie czuje się najmocniejszy i dlatego nie zachowuje czujności. Pakiet socjalny Bez wątpienia taką silną stroną partii rządzącej jest pakiet socjalny: 500+, obniżenie wieku emerytalnego, minimalna stawka godzinowa, podwyższenie pensji minimalnej. Od wiosny tego roku notowania PiS rosną. Milionom ludzi w państwie Kaczyńskiego żyje się po prostu lepiej. Rodziny dostały zastrzyk w postaci 500+. W tym roku 300 tys. ludzi przejdzie na emeryturę. To oznacza, że bezrobotni lub bardzo nisko zarabiający otrzymają minimalną emeryturę, a osoby, które pracują na rynku, gdzie bezrobocie praktycznie zmierza do minimalnej strukturalnej granicy 5 proc., zatrudnią się znowu. Dla nich pobieranie emerytury i pensji to nic innego jak minimum 1000 zł dochodu dodatkowo. Poza realnie wyższymi dochodami polskich rodzin niebagatelny wpływ na poczucie satysfakcji z życia ma bezpieczeństwo pracy. Bezrobocie szybko spada. Deficyt pracowników szacowany jest już na 200 tys. To, co z punktu widzenia gospodarki może stać się głównym hamulcem jej rozwoju, z punktu widzenia wyborców jest zbawienne. Po raz pierwszy od dawna pracownicy przestali się martwić o zatrudnienie. Reformy socjalne PiS wpływają na podniesienie standardu życia milionów ludzi, którzy poczuli, że warto iść do wyborów, by bronić tych zdobyczy. Neutralizacja Bez wątpienia pakiet socjalny to fundament władzy PiS. W tej rozgrywce można przyjąć trzy scenariusze. Pierwszy to negacja. To taki przekaz dominował w pierwszych dwóch latach po wyborach: budżetu na to nie stać. Program jest na kredyt. Finanse publiczne się zawalą. Taka narracja jest całkowicie nieskuteczna, bo ludzie chcą wierzyć. Pragną, żeby ktoś im powiedział, że sen o dobrobycie, który właśnie się zaczął, będzie trwał nadal. Krytyka programów socjalnych rządu jest po prostu nieskuteczna. Druga opcja to licytacja na obietnice. Jak się wydaje, jest to opcja przyjęta od pewnego czasu przez Grzegorza Schetynę. Obiecuje wyborcom 500 zł na pierwsze dziecko i 14. emeryturę. To droga donikąd. Oba postulaty są bowiem kompletnie wyrwane z kontekstu. Nie stanowią elementu jaki