Czym się różni polski punk rock od brytyjskiego

Każdy, kto pamięta polską scenę rockową ostatniej dekady PRL, kojarzy ją nieodmiennie z festiwalem w Jarocinie i bujnym jak nigdy przedtem rozkwitem subkultur młodzieżowych. Zrealizowany w 1986 r. dla BBC film Andrzeja Kostenki „My Blood, Your Blood” przekonywał, że muzyka takich zespołów jak Moskwa czy Siekiera niesie ze sobą prawdziwą rewolucję i zmienia rzeczywistość nie mniej skutecznie niż działalność opozycji politycznej. Polski punk zyskał rangę zjawiska szczególnego i zapanowało przekonanie, że przynajmniej na tym polu nie powinniśmy mieć kompleksów w porównaniu z Anglikami. Mało kto się przejmował, że kiedy Kostenko kręcił w Polsce swój film dla Anglików, na Wyspach punk był już trochę passé. Sex Pistols to zbiorowy główny bohater książki Savage’a „England’s Dreaming”, zespół, który wstrząsnął całym brytyjskim show-biznesem, choć zanim zaprzestał działalności w 1978 r., nagrał zaledwie jeden album i kilka singli. Opinie o Pistolsach już od ich pierwszych występów były podobne: czwórka dwudziestolatków ze społecznych nizin chce zrobić karierę poprzez skandale i manifestowanie braku umiejętności muzycznych. Chętnie powtarzano wypowiedź gitarzysty Steve’a Jonesa: „nie interesuje nas muzyka, interesuje nas chaos”. Tak czy inaczej Sex Pistols jako bezczelny kwartet agresywnych młodzieńców stał się ikoną zjawiska, które nazwano punkiem. Termin wiąże się z działającą od poczatku 70. lat nowojorską awangardową nowofalową sceną muzyczną, skupioną wokół słynnego klubu CBGB’s na Manhattanie. Pod koniec 1975 r. powstał magazyn „Punk”, który miał opisywać tę nową muzykę. W książce Savage’a Legs McNeil tak tłumaczy tę nazwę: „W telewizyjnych serialach o policjantach, w »Kojaku« czy »Berettcie«, kiedy gliniarze wreszcie ujęli seryjnego mordercę, zwracali się do niego per »you dirty punk«. Tak wołali cię nauczyciele. Oznaczało to, że jesteś zerem. Wszyscy, którzy rzucili szkołę, wszyscy pojebańcy zjednoczyli się i utworzyli ten ruch”. W latach 80. w polskich punkowych fanzinach można było sporo przeczytać o początkach anglosaskiego punku. Nie było wszak jasne, gdzie to się zaczęło – w Anglii czy Ameryce? Nie było też do końca jasne, na czym polegała w tym wszystkim rola Malcolma McLarena, menedżera i akuszera Sex Pistols. Przeważał pogląd, że punk rock powstawał niejako równolegle po obu stronach Oceanu, przy czym w Ameryce miał charakter bardziej artystyczny, zaś w Anglii bardziej chuligański i lewacko-anarchistyczny. Jeśli zaś chodzi o McLarena (zmarłego trzy lata temu na raka) – jawił się on w oczach polskich fanów punk rocka jako postać dość tajemnicza, trochę demiurg, trochę uzurpator. Polski punkowiec i czytelnik punkowych zinów nie mógł zrozumieć, co wspólnego z etosem punkowej rebelii może mieć właściciel sklepu z odzieżą.   Jon Savage przedstawia to wszystko z należytą skrupulatnością, ale też z wyraźną tezą, wedle której na początku był styl, zaś rebelia przyszła nieco później. Sklep przy King’s Road 430 w Londynie był czymś więcej niż miejscem, gdzie sprzedaje się ciuchy, był trendsetterskim centrum. McLaren wspólnie z przyszłą słynną projektantką mody Vivienne Westwood otworzyli sklep w 1971 r. i nazwali go Let It Rock (wkrótce przemianowany na Sex). Impulsem stał się wyczuwalny na ulicach Londynu kryzys obowiązujacej popkultury, także tej wyrosłej na kontrkulturowym przewrocie końca lat 60. Otwierając sklep, McLaren wiedział, że hipisowska estetyka i muzyka – która kompletnie oderwała się od korzeni rocka – tracą na nośności, i zaadresował swoją ofertę do wszystkich znudzonych hipisowskim rozmemłaniem oraz niekończącymi się solówkami „progresywnych” zespołów. Podobna myśl legła u podstaw Sex Pistols. Nowy zespół, nad którym McLaren roztoczył swoją impresaryjną opiekę, miał być muzyczną wizytówką sklepu i miał wysadzić w powietrze cały brytyjski show-biznes. Stąd prowokacyjna nazwa. Wszystko wsk