Nowy etap Gry o tron

Produkcja bijącego rekordy popularności serialu kosztowała amerykańską stację HBO majątek. Epickim rozmachem i wizualną perfekcją śmiało może konkurować z „Władcą Pierścieni”. Akcja toczy się na przemian w siedmiu królestwach. Geograficznie i kulturowo kojarzących się z Wyspami Brytyjskimi. Skute lodem północne krańce zamieszkują pustelnicy, hordy dzikich ludzi oraz demony. Od cywilizowanego świata oddziela ją wysoki, kilkudziesięciometrowy mur (na podobieństwo wału Hadriana). Ludy innych krain północy (gdzie panuje klan Starków) są obowiązkowe, pracowite, honorowe, a południa (klan Lannisterów) leniwe, lubieżne i okrutne, co z grubsza odpowiada współczesnemu stereotypowemu podziałowi Europy na bogatą i odpowiedzialną północ oraz biedne i egoistyczne południe. Śmiertelne intrygi, spiski, jak to na królewskich dworach, snują wszyscy. Wolne od podstępnych, wścibskich oczu są jedynie alkowy i niecierpiące na brak klientów przybytki płatnej rozkoszy. W serialu mnożą się ujęcia wielu odmian miłosnych uciech, wszelako miłośnicy innego typu rozrywki też znajdą paletę atrakcji: od spektakularnych bitew morskich, rycerskich pojedynków i szokujących scen religijnych obrzędów po piekielne, boschowskie tortury z obrazami znęcania się nad dziećmi, egzekucji, a nawet zbliżeniem wygłodniałego szczura wgryzającego się w brzuch przywiązanego do pala nieszczęśnika. Jakby telewizyjnych twórców „Gry o tron” w ogóle nie obowiązywały zasady poprawności politycznej. Sugestywność ukazywania feudalnego świata, do złudzenia przypominającego realia XV-wiecznej Anglii, zaskakuje. Aby oddać księżycowe piękno lodowatej północy, zdjęcia były kręcone w 30-stopniowym mrozie w niedostępnych górskich zakamarkach Irlandii. Baśniową oazę zamieszkaną przez bogatych kupców i czarowników znaleziono w rozgrzanym słońcem, kolorowym Dubrowniku. Pustynne plenery wyszukiwano w Maroku i na Malcie. Producenci nie szczędzili też grosza na efekty specjalne, dzięki czemu potężne wrażenie robią zarówno krwawe szczegóły przebiegu wojennych potyczek, jak i ostrożnie dozowane niepokojące wizerunki istot nie z tego świata. Walka o władzę „Gra o tron” to chyba jedyny serial fantasy ze smokami i zombie adresowany do dorosłych. Realizmem, wnikliwym spojrzeniem na dynastyczne spory przypomina dekadenckie sagi historyczne w stylu „Rodziny Borgiów” czy „Ja, Klaudiusz”. Tematem spinającym rozległą, epicką story jest bezwzględna walka o władzę po śmierci Roberta Barethona, władcy południowego królestwa, który trzymał w szachu pozostałych graczy. Po pierwszym sezonie wyemitowanym dwa lata temu widzowie, którzy spodziewali się czegoś w rodzaju naiwnego, przygodowego widowiska na miarę „Xeny: Wojowniczej Księżniczki”, przecierali ze zdumienia oczy. Zamiast baśni o mitycznych herosach z pięknymi kobietami broniącymi słabszych, otrzymali mroczną, brutalną, naturalistyczną przypowieść o upadku imperium o nazwie Westeros, narodzinach globalnej anarchii i nadprzyrodzonych siłach działających nie zawsze zgodnie z wolą skłóconych pretendentów do tronu. Drugi sezon ukazujący się właśnie na DVD (pierwszego kwietnia rusza na antenie HBO emisja trzeciej serii) nie pozostawia najmniejszych złudzeń, że tempo ścinania głów, zawiązywania spisków i skrytobójstw ani na chwilę nie osłabnie, wręcz przeciwnie. Z dynamicznego przebiegu akcji jasno wynika, że natężenie zbrodni, intryg, agresji w mizoginicznym, patriarchalnym społeczeństwie w stanie rozkładu może tylko rosnąć, dając przedsmak trudnej do wyobrażenia finałowej apokalipsy. Wielowątkowa, wielopokoleniowa, zakorzeniona głęboko w przeszłości skomplikowana fabuła „Gry o tron” opisuje losy kilku władców, którzy toczą ze sobą śmiertelny bój o Żelazny Tron – symbol zjednoczonego państwa i władzy absolutnej. Reszta przywódców wykorzystuje konflikt, aby walczyć o niepodległość królestw. W minimalnym stopniu opowieść ta czerpie z legend arturiańskich, za to obficie korzysta z kronik wojny stuletniej i Wojny Dwóch Róż. We wzbudzającym najcieplejsze uczucia bohaterze Tyrionie Lannisterze, granym z wielkim wyczuciem przez Petera Dinklage’a, nietrudno dostrzec refleksy rzymskiego cesarza Klaudiusza. Natomiast budzący odrazę czarny charakter serialu Joffrey Baratheon, jego nastoletni siostrzeniec, to odpowiednik szalonego Nerona. Soprano z mieczami Zacięta rywalizacja o wpływy i dominację potencjalnych sukcesorów nie byłaby tak fascynująca, gdyby nie błysk szaleństwa i konieczność dokonywania tragicznych wyborów. Makabryczna rozgrywka między rozpustnikami, tyranami, uzurpatorami, sadystami, płatnymi zabójcami przypomina mafijne porachunki wewnątrz zamkniętych, klanowych organizacji. Więzy krwi, rodzinne alianse, kodeks honorowy okazują się nic niewarte. Są zbyt słabe, aby pohamować wygórowane ambicje i poskromić z trudem utrzymywane w ryzach emocje. Dlatego popularnego serialu fantasy niektórzy nie wahają się już dziś nazywać „Rodziną Soprano” z mieczami. Nowością jest też to, że bratobójczym pojedynkom na szczytach władzy towarzyszą machinacje wykluczonych, a więc tych, którym prawa do rządzenia tradycyjnie odmawiano: kobiet, dzieci z nieprawego łoża, karłów. Wszyscy przeżywają podobne dylematy, nieobce także współczesnym uczestnikom wojny z terroryzmem. Co z lojalnością, jeśli swoi dopuszczają się czynów niegodnych? Czy własne, egoistyczne cele należy składać na ołtarzu rodzinnego posłuszeństwa? Jak pogodzić szacunek i wdzięczność z prawem zemsty? Kiedy wybuch namiętności zwalnia z obowiązku przestrzegania honorowych zobowiązań? W „Grze o tron” niczego nie można być pewnym. Nie ma kryształowych postaci. Wszyscy bohaterowie skrywają swoje ciemne strony, w każdej chwili mogą zdradzić, przejść na stronę wroga albo zginąć, co zresztą stało się niemal serialową regułą. Świadczy o tym m.in. odrąbana głowa królewskiego namiestnika z północy – Eddarda Starka – którego dramat najbardziej poruszał w pierwszej serii. Potworami są ludzie Ciekawi również to, że nawet największe łotry dostają szansę wytłumaczenia swoich racji. U Tolkiena zło czai się na zewnątrz, symbolizują je potwory. W „Grze o tron” potworami są ludzie. Lecz nawet wówczas, gdy z całego serca ich nienawidzimy, pojawiają się okoliczności, sceny, w których musimy przyjąć bądź rozważyć ich punkt widzenia. Serial pokazuje, jak w złożonej zbiorowości Westeros płeć, rasa, pochodzenie społeczne, wiek albo fizyczne ułomności wpływają i kształtują różne formy zachowania. I jak one ewoluują w zależności od ambicji i doznanego upokorzenia. Nic nie zostało dane nikomu na zawsze. Wspinający się po murze przystojny chłopiec może w każdej chwili stać się inwalidą. Księżniczka służącą. Szlachcianka wylądować w stajni, a bękart sprawdzić się w roli dowódcy Nocnej Straży. Wbrew pozorom w „Grze o tron” nie mitologiczny eskapizm przesądza o atrakcyjności serialu. Tylko otwarte, nowoczesne podejście do psychologii. Stosunek do hamujących swobodę norm postępowania (swoistego fatum), które określają tożsamość, wpływają na motywacje, wymuszają ciekawość i przyczyniają się do wyboru życiowych strategii. Bohaterowie serialu starają się respektować obowiązujące w danym królestwie reguły gry, przyjmują pewne wzorce zachowań, ale szybko napotykają trudności, duszą się i łamią nakazy, kończąc często po niewłaściwej stronie. „Gra o tron” uczy, że w świecie przemocy makiaweliczna sztuka przetrwania udaje się tylko tym, którzy umieją się posługiwać jednocześnie i siłą, i zasadami. Albo inaczej, morałem serialu jest przypomnienie, że gdy dobre zasady próbuje się zmieniać, wkrada się chaos i zaczyna upadek. Jeszcze bardziej zdumiewa, że w tym mafijno-feudalnym, nasyconym testosteronem, bardzo męskim świecie kluczową rolę mają do odegrania kobiety. Cynic