Kawiarnia literacka

Mózgiem całości jest niegdysiejszy kabareciarz Jan Pietrzak (twierdzi wprawdzie, że to na poważnie, ale niech to Państwa nie zmyli), który do pomocy dobrał sobie londyńskiego biznesmena Jana Żylińskiego. Pan Żyliński to postać barwna – w Londynie zbudował pałac w guście Liberace, po którym, jako miłośnik baletu, pląsa w haftowanych złotem kostiumach, w wolnych chwilach uprawia komedie po mediach, np. wyzywa na pojedynek na szable Nigela Farage’a, a od czasu do czasu coś sobie wzniesie. A to bramę triumfalną, a to złotego ułana, którego nie powstydziłby się Turkmenbasza, rozmaicie. Żeby było zabawniej, prasa nazywa go księciem, choć kniaziowie Żylińscy dawno wymarli, a rodzina pana Żylińskiego, jak wykazał Minakowski, ma z tamtymi tyleż wspólnego, co waza do zupy z Zygmuntem III Wazą. Z początku patrioci nie bardzo wiedzieli, co budować (poza tym, że łuk) ani gdzie (poza tym, że w stolicy). Łuk miał być nowoczesny lub tradycyjny, u wschodnich wrót Warszawy (czyli na wylotówce na Mińsk Mazowiecki – w pięknym towarzystwie ekranów akustycznych i chałupniczych billboardów z dykty), ewentualnie spiąć brzegi Wisły światłem i materiałami, o jakich nie śniło się twórcom łuków rzymskich lub paryskich. Ostatecznie jednak doszło do zgody ponad podziałami. Wybrano miejsce, umówiono się też, by nie dopuścić do realizacji projektu podejrzanie nowoczesnego, ma być klasycznie. Przy okazji Żyliński, jako miłośnik klasyczności, ogłosił rewolucyjną dla historii architektury antycznej tezę, że łuk triumfalny pochodzi jednak z Grecji, a nie – jak dotychczas błędnie sądzono – z Rzymu. Mniejsza jednak o to – grunt, że będzie tradycyjnie. Pietrzak z Żylińskim proponują ni mniej, ni więcej, tylko wybudowanie w pasie zieleni na Osi Saskiej monumentalnej podróbki Łuku Triumfalnego z Pól Elizejskich. Tyle że wyższej od oryginału, ponieważ – jak zawyrokował biznesmen – jesteśmy lepsi od Francuzów (dzięki temu będziemy wiedzieli, o ile jesteśmy lepsi od Francuzów: o niecałe dwa procent, to znaczy o metr na 51 metrach). Podróbki w warszawskich pomnikach to rzecz nienowa; francuscy oligarchowie postawili sobie w stolicy Polski odlew paryskiego spiżowego de Gaulle’a, a amerykański bank zasponsorował kopię monumentu ku czci Kościuszki w Waszyngtonie. Ta kolejna jednak łączy nasz obsesyjny i tradycyjny kult poległych z arcywarszawską deweloperską bezczelnością level hard. Siedem lat temu na Biennale Architektury w Wenecji przyznano Złotego Lwa polskiemu projektowi Hotel Polonia. Budynków życie po życiu, wizji odległej przyszłości, w której dzisiejsze budynki służyły zupełnie innym celom: bazylika w Licheniu była aquaparkiem, biurowiec Rondo 1 – kolumbarium, a Metropolitan – więzieniem. Dziś widać, że Laksa, Grospierre, Piątek i Trybuś celnie zdiagnozowali nadchodzące trendy, ale mocno przeholowali z odległością w czasie. To się dzieje już teraz. O ile bowiem Pietrzak planował wznosić łuk ze składek narodowych i rozpuścił cegiełki z wizerunkiem oręża z 1920 r., to jest husarskich skrzydeł i średniowiecznego miecza, o tyle Żyliński powiada, że wzniesie łuk dla narodu za własne pieniądze. Hojne panisko. Tyle że będzie to łuk komercyjny, który będzie na siebie zarabiał. I będzie miał swoich inwestorów. Inwestor zaś, jak wiadomo, to nie fundator, inwestor wkłada, żeby wyciągnąć, i to z zyskiem. W jaki sposób biznesmen Żyliński umożliwi zbijanie kasy na chwale oręża polskiego i ranach tego, co „tam, nad jarem w wojence padł” i na którego mogile „biały wyrósł kwiat”? Otóż pomnik będzie tylko po wierzchu, a w środku – hulaj dusza. Dziewięć kondygnacji, trzy i pół tysiąca metrów kwadratowych powierzchni użytkowej, taras widokowy, sklepy, kawiarnie, sale do wynajęcia, podziemny parking na trzysta samochodów, połączony z łukiem pasażem handlowym. Słowem: komercyjna deweloperka w