Tomasz Gudzowaty celebruje 20 lat pracy fotografa

Zaczęło się wręcz sensacyjnie w 1998 r., gdy stawiający dopiero pierwsze kroki w zawodzie fotografa Tomasz Gudzowaty otrzymał jedną z nagród World Press Photo (WPP). Jury doceniło wówczas zdjęcie „Pierwsza lekcja zabijania” przedstawiające młode gepardy polujące na antylopę. A ponieważ laureat był synem znanego i zamożnego Polaka, rodacy z właściwą sobie podejrzliwością uznali, że to tylko efekt „wpompowanych” w zachciankę syna pieniędzy. Kolejne lata szybko zweryfikowały jednak tę opinię i pokazały, że pojawił się prawdziwy talent w gatunku klasycznego czarno-białego fotoeseju, z właściwą mieszanką zdolności, pracowitości, uporu, wrażliwości. Posypały się kolejne prestiżowe wyróżnienia (m.in. dziewięć WPP na niecałe 40, które przypadły Polakom od początku istnienia nagrody), ważne wystawy, znaczące wydawnictwa albumowe. Zaplecze finansowe zapewne pomogło, przynajmniej na początku, w swobodnym wybieraniu egzotycznych tematów i odległych, z perspektywy Polski, bohaterów. To zresztą pozostało artyście we krwi: najbliżej naszych granic pracował na Ukrainie, fotografując pływaczki synchroniczne. Z reguły były to jednak miejsca, do których już samo dotarcie było dużym wyzwaniem. Choć dwie pierwsze nagrody WPP Gudzowaty otrzymał za tzw. fotografię przyrodniczą, dość szybko z niej zrezygnował (ponownie powrócił dopiero po latach). A najwięcej wysiłku włożył i najwięcej splendorów zebrał za fotograficzne opowieści o endemicznych sportach lub quasi-sportach uprawianych gdzieś na najdalszych obrzeżach naszej cywilizacji, w różnych zanurzonych w tradycji społecznościach lokalnych. Najliczniejsze grono fanów ma chyba do dziś cykl zdjęć przedstawiający powszedni żywot mnichów z klasztoru Shaolin. 44-letniego dziś Gudzowatego najczęściej porównuje się z brazylijskim mistrzem obiektywu Sebastião Salgado. Surowe czarno-białe zdjęcia, podobny sposób kadrowania. Fotografowali nawet identyczne tematy, jak choćby obraz z życia robotników pracujących w Bangladeszu przy demontażu statków czy kolonie zwierząt na południu Argentyny i nieodległych wyspach. Jest jednak jedna podstawowa różnica. Głównymi emocjonalnymi składnikami prac Salgado są ból, nieszczęście, okrucieństwo, brak nadziei. U Polaka – przeciwnie. Zawsze pozostaje wiara w lepsze jutro i w marzenia, które mogą się spełnić. Osobiste przekonanie – którym stara się zarazić widza – że cele, przy wystarczającym stopniu determinacji, bywają osiągalne. Najlepiej widać to w cyklu „sportowym”. Wszędzie, nawet tam, gdzie diabeł mówi dobranoc, w miejscach zapomnianych przez Boga i historię, tli się nadzieja. Na lepsze jutro, na sukces, na uznanie pobratymców, na chwilę zapomnienia, na małe życiowe radości. U Salgado wspólnym mianownikiem dla świata pozostaje tragizm, u Gudzowatego jest nim siła woli, tradycji, marzeń. Na 20-lecie pracy Gudzowaty przygotował nie jeden, ale kilka nowych albumów. Pierwszy to „Beyond the Body”, czyli dorobek Gudzowatego w autorskim wyborze i układzie Nan Goldin, która po raz pierwszy w życiu wystąpiła w roli edytorki albumu innego artysty. Drugi to „Closer”, czyli synteza fotografii przyrodniczej autora. Trzecia, „Photography As a New Kind of Love Poem”, jest monumentalną, kompleksową monografią. Czwarta, „All Eyes”, to z kolei wybór portretów w nietypowej formie książki harmonijkowej. Sygnują te książki znane wydawnictwa: Steidl Verlag z Getyngi i mediolańska Skira. Piąty na liście jest „Proof” – rodzaj hołdu złożonego przez artystę kultowemu produktowi, jakim przez dziesięciolecia była dla fotografów błona Polaroid Type 55. Wprowadzona na rynek w 1961 r., miała tę właściwość, że po zrobieniu zdjęcia otrzymywaliśmy jednocześnie negatyw (do dalszej obróbki) i pozytyw (jako formę błyskawicznego, choć dość prymitywnego oglądu osiągniętego efektu). Z ostatniego, wyprodukowanego przez firmę pod koniec minionej dekady, tysiąca tych błon 500 dostało się w ręce polskiego fotografika. Zebrane w albumie pozytywy rzeczywiście robią wrażenie. Będzie zresztą szansa, by obejrzeć je także poza zbiorem. W ramach stołecznej edycji Nocy Muzeów przed Pałacem Kultury i Nauki staną cztery duże namioty, w których prezentowane będą zarówno najsłynniejsze prace artysty, jak i opisane wyżej wydawnictwa. A w przyszłym roku prezentacja ruszy w objazd po świecie. Zanim do tego dojdzie, skromniejszą, ale opatrzoną komentarzem galerię słynnych zdjęć Gudzowatego publikujemy u nas. *** Free running wyrósł z parkouru, który polega na tym, by przemieszczać się po mieście możliwie najsprawniej. Różnica polega na tym, że free runner nie chce iść jak najszybciej. On chce iść jak najefektowniej. Dlatego dodaje figury akrobatyczne. Sportretowana tu grupa Urban Free Flow pierwsze kroki stawiała kilkanaście lat temu w Londynie. Od tamtej pory skakali już w ponad setce miejsc na całym świecie. Free runnerzy często występują w filmach i reklamach jako kaskaderzy. – Na początku wywalasz się co kilka sekund. Ale jeśli jesteś cierpliwy, miasto zaczyna ci stawiać coraz mniejszy opór. I jeszcze mniejszy. Aż sam stajesz się miastem. Z nikim wtedy nie musisz się ścigać, nikomu niczego udowadniać – mówią. – Grawitacja to tylko zbiór wzorów z fizyki, które nic nie znaczą. Nadaam to festiwal w Mongolii, którego najważniejszym punktem programu jest wyścig konny. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą jeszcze z czasów Czyngis-chana. Już kilka miesięcy przed wyścigiem koń zaczyna dostawać specjalną paszę. Jeździec je normalnie, ale najlepiej, żeby był jak najszczuplejszy i jak najmłodszy. Żeby wygrać, trzeba mieć 7–8 lat i ważyć niewiele więcej niż piórko. Koń musi się zrosnąć z jeźdźcem i czuć z nim na grzbiecie jak najbardziej naturalnie. To ważne, bo o zwycięstwie decydują najdrobniejsze szczegóły. Ten, kto wystawił zwycięską parę, oprócz nagrody w postaci wieńca i wiadra kumysu (polewa się nim łeb konia, który wygra wyścig), dostanie okazję sprzedaży innych swoich koni za dobrą cenę. Zwycięstwo to nie tylko tradycja, ale też poważna sprawa biznesowa. Rodolfo ma 20 lat, zjeżdżoną deskorolkę i jedno marzenie: mieć jak najwięcej tatuaży. Pracuje w sklepie ze słodyczami. Dużą część zarobku przeznacza na tusz, który jeden z uzdolnionych plastycznie kolegów wstrzykuje mu pod skórę i który przybiera najróżniejsze postaci. Najpierw przybrał postać orła, potem zamienił się w Oko Opatrzności, bo tu, gdzie Rodolfo mieszka, często zdarza się, że ktoś przepada bez wieści; dobrze zadbać o jakieś wsparcie z góry. Następnie złowrogą postać popularnej w Meksyku Santa Muerte – Świ