Osoby czytające wydania polityki

„Polityka”. Największy tygodnik w Polsce.

Wiarygodność w czasach niepewności.

Subskrybuj z rabatem
Kultura

Czytanie ze zrozumieniem

O wyrzucaniu „Murzyna” ze słownika i czarnej literaturze

Beyoncé, królowa czarnego show-biznesu, w wideoklipie „Black Is King”. Beyoncé, królowa czarnego show-biznesu, w wideoklipie „Black Is King”. IMP Features / EAST NEWS
O tym, jak kultura i empatia każą nam wyrzucać „Murzyna” ze słownika – w przededniu prowadzonej przez Teatr Studio i POLITYKĘ akcji Międzynarodowego Czytania.
James Baldwin, amerykański pisarz, autor m.in. słynnych „Zapisków syna tego narodu”.Anthony Barboza/Getty Images James Baldwin, amerykański pisarz, autor m.in. słynnych „Zapisków syna tego narodu”.

Ciekawie się czyta Jamesa Baldwina w czasach Beyoncé. Niedawno wydane w Polsce „Zapiski syna tego kraju”, zbiór esejów pisanych przez dwudziestoparoletniego afroamerykańskiego autora na przełomie lat 40. i 50., to książka, która za sprawą osobistego tonu mocno zmienia perspektywę. Nie chodzi nawet o tabliczki „Nie obsługujemy Murzynów” na Harlemie wywołujące gwałtowną reakcję młodego człowieka („Roztrzaskanie czegoś jest chroniczną potrzebą getta” – pisze Baldwin), bo ten wątek znamy przecież nieźle z filmów, seriali, książek. Chodzi o wnioski, z jakich zwierza się Baldwin w najbardziej poruszającym, końcowym tekście tomu, „Obcy w wiosce”, gdy trafia do małej szwajcarskiej miejscowości, gdzie czarnoskórych nie widzieli. Dzieci biegają za nim, pokrzykując: „Murzyn! Murzyn!”. A on spogląda na odizolowanych od świata mieszkańców i konstatuje: „Największy analfabeta spośród nich jest spokrewniony w sposób, w jaki ja nie jestem z Dantem, Szekspirem, Michałem Aniołem, Ajschylosem, da Vincim, Rembrandtem i Racine’em; katedra w Chartres mówi do nich coś, czego nie może wyrzec w moją stronę, i podobnie będzie z nowojorskim Empire State Building, gdyby któremukolwiek z tutejszych przyszło go kiedyś zobaczyć. Z ich hymnów i tańców wywodzą się Beethoven i Bach”.

Czyta się to jednak ciekawie dlatego, że tak dużo się zmieniło przez ten czas, który upłynął od powstania eseju. Od momentu tej wizyty pisarza w Szwajcarii w 1951 r. odwrócił się cały bieg kultury.

Czarni na górze

Symbol tej zmiany to Beyoncé. Jej „Black Is King” („Czarny jest królem”), pokazywany od kilku tygodni przez sieć Disney+, to rodzaj długiego wideoklipu inspirowanego „Królem Lwem” i będącego apologią czarnej kultury i przybyszów z Afryki, którzy „byli piękni, zanim odkryto piękno”.

Polityka 36.2020 (3277) z dnia 01.09.2020; Kultura; s. 72
Oryginalny tytuł tekstu: "Czytanie ze zrozumieniem"
Reklama