Kultura

Annie Ernaux z Literacką Nagrodą Nobla

Annie Ernaux Annie Ernaux mat. pr.
Nie Salman Rushdie i nie Michel Houellebecq. Literacką Nagrodę Nobla otrzymała w tym roku Annie Ernaux, jedna z najważniejszych francuskich pisarek, autorka wydanej w Polsce niedawno książki „Lata”.

Annie Ernaux otrzymała Nagrodę Nobla za „odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie, wyobcowanie i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci”. Autorka jest znana polskim czytelnikom. W styczniu nakładem Wydawnictwa Czarne ukazały się „Lata” w przekładzie Magdaleny Budzińskiej i Krzysztofa Jarosza, przewrotna, bo bezosobowa autobiografia – a zarazem biografia pokolenia autorki – wyznaczona rytmem wydarzeń i wielkiej historii Francji i Europy. „I jest to książka zachwycająca jako próba uchwycenia czasu i jednocześnie krytycznego oglądu przemian, w których się uczestniczy. Jej opis przeszłości nie jest sentymentalny” – pisała w „Polityce” Justyna Sobolewska. „Lata” ukazały się w oryginale w 2008 r. i zostały obsypane nagrodami.

W 1989 r. ukazało się w Polsce także „Miejsce” (PIW), niewielka powieść wyróżniona Nagrodą Renaudot, również autobiograficzna, skoncentrowana na relacjach Ernaux z ojcem i miejscem pochodzenia.

Annie Ernaux urodziła się w 1940 r. w miasteczku Yvetot w Normandii. Dorastała w biedzie, jej rodzice prowadzili sklep spożywczy i kawiarnię. Aspirowali jednak do innego życia. W ich wypadku awans społeczny się powiódł, należeli do francuskiej burżuazji, ale wspomnienia i prowincja były w nich silnie ukorzenione. Ernaux zgłębia te wątki w swojej prozie. Jej twórczość inspirowała takich autorów jak Didier Eribon czy Eduard Louis (obaj są w Polsce znani). Eribon w „Powrocie do Reims”, w którym opisuje własną drogę do awansu społecznego, o Ernaux pisze, że „wspaniale opisuje zakłopotanie i zażenowanie, jakie się czuje, kiedy w r a c a s i ę do rodziców po tym, jak się porzuciło nie tylko rodzinny dom, ale też rodzinę i świat, do którego mimo wszystko nadal się należy, oraz to zbijające z tropu poczucie, że jest się u siebie, a jednocześnie w obcym świecie”.

Nobel 2022. W kolejce Fosse, Rushdie, Houellebecq

W 2021 r. Literacką Nagrodę Nobla odebrał pisarz Abdulrazak Gurnah z Zanzibaru, który przybył do Wielkiej Brytanii jako uchodźca. Tego też dotyczy jego twórczość i sama nagroda: „za bezkompromisową i pełną współczucia analizę skutków kolonializmu i losu uchodźców żyjących w przepaści między kulturami i kontynentami”. Dwa lata wcześniej Nobla otrzymała amerykańska poetka Louise Glück – za „bezbłędny poetycki głos, który z surowym pięknem czyni ludzką egzystencję uniwersalną”.

Co roku środowisko literackie próbuje wytypować laureata lub laureatkę Nobla i wskazuje faworytów. Tym razem stawiano m.in. na Salmana Rushdiego, autora „Szatańskich wersetów”, zaatakowanego podczas wykładu w Nowym Jorku tego lata. Hadi Matar z New Jersey zadał 75-letniemu pisarzowi dziesięć ciosów nożem, trwale uszkadzając mu wzrok. Do Nobla pretendował także – ponownie – Michel Houellebecq, niezwykle poczytny pisarz wizjoner, autor m.in. wydanego niedawno „Unicestwienia”. Typowany był także Norweg Jon Fosse, pisarz i dramaturg, postmodernista, nominowany już w tym roku m.in. do Międzynarodowego Bookera, którego proza wkrótce ma ukazać się po polsku.

Laureata lub laureatkę Nobla wybiera ostatecznie 18-osobowy skład Akademii Szwedzkiej i na ogół są to werdykty zaskakujące. Annie Ernaux była jednak wymieniana wśród tegorocznych faworytów, więc spekulacje po części się potwierdziły. Tegoroczną Nagrodę Nobla komentuje na gorąco Justyna Sobolewska.

Więcej na ten temat
Reklama

Czytaj także

null
Sport

Kryzys Igi: jak głęboki? Wersje zdarzeń są dwie. Po długiej przerwie Polka wraca na kort

Iga Świątek wraca na korty po dwumiesięcznym niebycie na prestiżowy turniej mistrzyń. Towarzyszy jej nowy belgijski trener, lecz przede wszystkim pytania: co się stało i jak ta nieobecność z własnego wyboru jej się przysłużyła?

Marcin Piątek
02.11.2024
Reklama

Ta strona do poprawnego działania wymaga włączenia mechanizmu "ciasteczek" w przeglądarce.

Powrót na stronę główną