Winylowy singiel i gramofon 50 lat temu były najbardziej masowymi narzędziami kultury, jakie można sobie wyobrazić. Zepchnięte z rynku przez inne nośniki, wracają – ale nie jako element kultury masowej, tylko niszowej. Narzędzie didżejów, przedmiot kultu kolekcjonerów, wreszcie – nowa moda na scenie alternatywnej.
Życie takiej kulturalnej materii wydaje się mieć swoją dramaturgię – okres błyskawicznego zdobywania popularności, potem stopniowe wygasanie, a wreszcie krótsze lub dłuższe powroty – jako obiektu kultu. Kult stawia takie przedmioty prawie zawsze w opozycji do obowiązujących trendów. I tak blaknące kolory polaroidów to protest przeciwko zimnej doskonałości fotografii cyfrowej. Szumy kasety magnetofonowej – przeciwko cyfryzacji muzyki. Towarzyski charakter gier planszowych – przeciwko alienacji współczesnych graczy wideo przed monitorami.
Postanowiliśmy posegregować materię kulturalną ostatniego półwiecza. Podzieliliśmy ją na pogrzebaną (hołubioną co najwyżej przez pasjonatów i kolekcjonerów), ożywioną (wracającą na dłuższy lub krótszy czas) i zahibernowaną (nie całkiem umarłą, ale też i nie do końca żywą, wygasającą lub czekającą na zmartwychwstanie).
Pogrzebane
Radio tranzystorowe (w początkach zwane turystycznym, później – przenośnym, a potocznie tranzystorem). Jego pierwsze egzemplarze pojawiły się w USA w 1954 r. W Polsce – o dziwo, zważywszy na technologiczne zapóźnienie – niewiele później. Pierwszym przenośnym (ale nie tranzystorowym!) była Szarotka, produkowana od marca 1957 r. Ważyła 2 kg i kosztowała 1100 zł. Tranzystorem był dopiero Koliber. Na rynek trafił trzy lata później, a ważył już tylko 0,5 kg. Z czasem pojawiły się kolejne modele o coraz lepszych parametrach.