Anatomia pogardy

Gregor von Rezzori ma biografię równie skomplikowaną jak kraina, w której się urodził. Przyszedł na świat w maju 1914 r. w Czerniowcach w ówczesnej ck monarchii Franciszka Józefa. Kilka miesięcy później świat ten runął w gruzach, bukowińskie Czerniowce weszły w skład Rumunii, a przyszły pisarz został Rumunem.

Swoją tożsamość zmieniał w ciągu życia, podobnie jak zmieniały ją rodzinne Czerniowce. Tak samo jak bohater najważniejszej jego książki „Pamiątki antysemity” też się urodził w Czerniowcach, które były wówczas tyglem narodowościowym. Von Rezzori przedstawia pięć kolejnych etapów życia swego bohatera – od dzieciństwa do starości – w każdym towarzyszą mu Żydzi. Żyd jest jego przyjacielem. Żydówką jest jedna z żon. Tworzy to układ zgoła perwersyjny – bohater utrzymuje bliskie kontakty z Żydami, a jednocześnie jest antysemitą. Jak to wytłumaczyć? Rezzori ujawnia irracjonalne źródła antysemityzmu. Im trudniej Obcego odróżnić, tym większy lęk wywołuje. „W ogóle specyficznie żydowskie cechy w Żydach budziły we mnie wstręt daleko słabszy niż z góry skazane na fiasko usiłowanie ich ukrycia, zatuszowania, zamaskowania. (...) Jak Anglicy w »foreignerze«, który gorliwie udaje Anglika, tak my w tak zwanych zasymilowanych Żydach widzieliśmy nasze małpy” – wyznaje bohater „Pamiątek”.

Książka von Rezzoriego to przejmująca psychoanaliza antysemityzmu, ukazująca to zjawisko jako wieloaspektowy fenomen wpisany w najgłębsze pokłady kultury, równie tajemniczy i silny jak miłość.

Gregor von Rezzori, Pamiątki antysemity, przeł. Krzysztof Jachimczak, Pogranicze, Sejny 2006, s. 374

Ocena: 3/6

Kup książkę w merlin.pl