Bogi i ludzie w strukturze
Recenzja książki: Algirdas Julien Greimas, "O bogach i ludziach"
W ukazującej się od niedawna serii „Biblioteka Klasyków Antropologii" Wydawnictwa Marek Derewiecki" została wydana kolejna pozycja, „O bogach i ludziach" Algirdasa Greimasa (1917-1992). Jej autor, neostrukturalista i semiolog francuski pochodzenia litewskiego, znany jest już z kilku tekstów przełożonych na język polski.
Książka Greimasa (napisana po litewsku w 1979 roku i kilka lat później przetłumaczona na francuski) składa się ze wstępu o charakterze teoretycznym oraz czterech esejów analizujących teksty źródłowe mówiące o mitach i rytuałach religii litewskiej.
We wstępie autor omawia kwestię badania mitologii z różnych perspektyw. Za Georgesem Dumézilem uważa on, że mity (jako całość) określonego ludu odzwierciedlają jego strukturę społeczną - chodzi tu przede wszystkim o funkcje odpowiadające trzem klasom społecznym: kapłanom, wojownikom oraz wytwórcom (rolnikom i hodowcom). Mitologię danego społeczeństwa można zatem uznać za jego ideologię. Z kolei za Lévi-Straussem Greimas widzi w mitologiach wyraz zmagania się poszczególnych ludów z podstawowymi i uniwersalnymi problemami, takimi, jak na przykład stosunek natury do kultury. Aby jednak odsłonić sens przekazu mitologicznego, należy wypracować odpowiednie metody ich odczytania. W tym ujęciu struktury mityczne pełniłyby funkcje swoistej filozofii. W końcu wreszcie omawiany autor gotów jest uznać mitologie społeczności przednowoczesnych za równoznaczne z ich kulturą. U podstaw takiego utożsamienia leży przekonanie, że myślenie mityczne kieruje większością aspektów kultury takiej społeczności. W dalszej części swojego wywodu Greimas odnosi się już bezpośrednio do zagadnień mitologii litewskiej.