Wespół w zespół
Recenzja książki: Benedetto Bravo i in., "Historia starożytnych Greków, t.2"
Gdy w 1988 r. pojawił się I tom podręcznika o okresie archaicznym ("Do końca wojen perskich") pióra prof. Benedetta Bravo i prof. Ewy Wipszyckiej, wielbiciele starożytności i studenci kierunków historycznych byli przekonani, że za rok ukaże się część opisująca okres klasyczny. Ku zaskoczeniu wszystkich, jako kolejny wyszedł w 1992 r. tom III, o hellenizmie. Praca nad syntezą tego najistotniejszego dla korzeni europejskiej kultury okresu okazała się niezwykle trudna i utknęła na jakiś czas w martwym punkcie. Na szczęście para wybitnych starożytników namówiła do współpracy dwóch młodszych kolegów z Uniwersytetu Warszawskiego, dr. Aleksandra Wolickiego i dr. Marka Węcowskiego. Nie tylko przyspieszyło to prace nad oczekiwanym II tomem, ale i wzbogaciło jego merytoryczną zawartość, gdyż każdy z zaproszonych badaczy opisuje te zagadnienia, które są mu najbliższe.
Już samo określenie ram czasowych II tomu okazało się trudne, bo nawet jeśli podziały wprowadzone w historiografii są wyraziste z punktu widzenia wydarzeń historycznych, to nie jest już tak gdy zajmujemy się dziejami cywilizacji. Dlatego pewne procesy charakterystyczne dla epoki klasycznej (np. ateńska demokracja) mają swoje korzenie w epoce archaicznej, przez co są tu po raz wtóry (bo były w I tomie) przytaczane i opisywane. We wstępie prof. Wipszycka zaznacza, że książka jest przede wszystkim podręcznikiem historii, nie ma więc w niej rozdziału poświęconego religii (opisanej w I i III tomie) ani wykładu z historii sztuki (którym po prostu należałoby poświęcić oddzielne dzieło). W żadnym razie nie powinno to nikogo zniechęcić, gdyż dostajemy w ręce efekt pracy najlepszych polskich znawców starożytnej Grecji, którzy przedstawiają nam najnowszy stan wiedzy.
I tak dr Aleksander Wolicki wziął na swoje barki ponowne (bo obecne już w I tomie) opisanie V w. p.n.e. - czasów spartańsko-ateńskich zmagań, powstania Imperium ateńskiego, a w końcu - Wojen Peloponeskich. Wykład ten jest jednak bardziej uszczegółowiony i uaktualniony. Podrozdziały zatytułowane „Sprawy dyskusyjne" pokazują jak wiele kwestii w historii starożytnej nie jest do końca jasnych i wzbudza w naukowym świecie burzliwe dyskusje. Dr Marek Węcowski zajął się natomiast opracowaniem jednego z ważniejszych zagadnień tego okresu historycznego - demokracją ateńską. Z detalami, a jednocześnie w jasny i przejrzyszty sposób opisuje jej znaczenie, funkcjonowanie i ideologię. Prof. Bravo tłumaczy na czym polegała kultura greckiego polis okresu klasycznego. Najwięcej rozdziałów wyszło spod pióra prof. Ewy Wipszyckiej, która opisała sztukę wojenną, wydarzenia IV w. p.n.e. (kiedy to na horyzoncie pojawili się Macedończycy), państwo spartańskie, grecką gospodarkę, niewolnictwo i politykę zagraniczną.
Jedno jest pewne: ten kwartet wybitnych historyków dwóch pokoleń podołał zadaniu i stworzył prawie 800-stronicowe dzieło, które z pewnością na wiele lat stanie się Biblią studentów kierunków historycznych.